menu close arrow_back_ios arrow_back_ios person_add home

Współczesna Dietetyka | 52/2024

Szanowni Państwo,

W najnowszym, wiosennym wydaniu czasopisma poruszono wiele tematów istotnych dla praktykującego dietetyka. W ramach tematu wiodącego niniejszego numeru, opisano działania niepożądane leków stosowanych w leczeniu otyłości. Coraz częściej praktykowana jest farmakoterapia w leczeniu tej jednostki chorobowej, niestety bardzo rzadko zwraca się uwagę na powikłania, które mogą niekiedy dyskwalifikować tę metodę leczenia. Ponadto opisano praktyczne zastosowanie postbiotyku Akkermansia muciniphila w terapii nadwagi i otyłości, która może stanowić dopełnienie leczenia żywieniowego. Z kolei wywiad z chirurgiem bariatrą, kierownikiem Warszawskiego Centrum Kompleksowego Leczenia Otyłości i Chirurgii Bariatrycznej, dr. hab. n. med. Mariuszem Wyleżołem wskazuje na potrzebę wprowadzenia i korzystania z tzw. ścieżki leczenia pacjenta bariatrycznego, bowiem nie tylko lepiej przygotuje to osobę do operacji, ale także wspomoże proces dalszego leczenia choroby otyłościowej.

Coraz częstszym powodem korzystania z poradnictwa dietetycznego jest hipoglikemia reaktywna. Jej przyczyny, konsekwencje zdrowotne, a przede wszystkim postępowanie żywieniowe zostały opisane w kolejnym artykule najnowszego wydania.

Coraz większą uwagę zwraca się także na istotną podaż w diecie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. W najnowszym numerze „Współczesnej Dietetyki” przedstawiono wpływ kwasów omega-3 na funkcje poznawcze.

Dla dietetyków pracujących z pacjentami onkologicznym interesujący jest temat Żywienie w czasie hormonoterapii, bowiem często składniki żywieniowe mogą wchodzić w interakcje z substancjami aktywnymi leków. Również w artykule Interakcje leków ze składnikami żywności jako niepozorny sprawca powikłań, hospitalizacji, a nawet śmierci pacjenta zwrócono uwagę na właściwy dobór produktów spożywczych podczas układania jadłospisów dla osób chorujących na schorzenia przewlekłe.

Dopełnieniem numeru jest case study: Pacjentka ze wzdęciami w gabinecie dietetyka, który wskazuje, że nie zawsze wzdęcia i inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego są wynikiem nieprawidłowej diety, nietolerancji pokarmowych, ale mogą być skutkiem nowotworu lub też torbieli jajnika. Dlatego dietetycy, przy okazji wywiadu medycznego, zawsze powinni pytać kobietę o ostatnią wizytę w poradni ginekologicznej.

Zachęcam do lektury, dr n. med. Aneta Kościołek

WD_marzec_2024_nr 52_wnetrze_web-1-1.png


Article image

DIAGNOSTYKA

Pseudodiagnostyka – biorezonans „cudowne” narzędzie medycyny alternatywnej

mgr Dominika Tomaszewska

Biorezonans jest kontrowersyjnym tematem, wokół którego toczy się wiele debat dotyczących tego, czy opiera się on na naukach ścisłych czy też pseudonauce. Nauka jest to badanie świata naturalnego poprzez obserwację i eksperyment. Jest to proces odkrywania, który prowadzi do opracowywania teorii i praw wyjaśniających świat naturalny. Pseudonauka natomiast jest to zbiór przekonań i praktyk, które są uznawane jako naukowe, lecz w istocie nie podlegają metodom naukowym. Twierdzenia pseudonaukowe często opierają się na spekulacjach, dowodach anegdotycznych lub osobistych przekonaniach, a nie na powtarzalnych badaniach naukowych.

czytaj dalej

DIAGNOSTYKA

Pseudodiagnostyka – biorezonans „cudowne” narzędzie medycyny alternatywnej

mgr Dominika Tomaszewska

Article image

Biorezonans jest kontrowersyjnym tematem, wokół którego toczy się wiele debat dotyczących tego, czy opiera się on na naukach ścisłych czy też pseudonauce. Nauka jest to badanie świata naturalnego poprzez obserwację i eksperyment. Jest to proces odkrywania, który prowadzi do opracowywania teorii i praw wyjaśniających świat naturalny. Pseudonauka natomiast jest to zbiór przekonań i praktyk, które są uznawane jako naukowe, lecz w istocie nie podlegają metodom naukowym. Twierdzenia pseudonaukowe często opierają się na spekulacjach, dowodach anegdotycznych lub osobistych przekonaniach, a nie na powtarzalnych badaniach naukowych.

Czytam więcej

DIETETYKA SPORTOWA

Wielokierunkowe wykorzystanie buraka w sporcie i nie tylko

mgr Bartłomiej Dorożyński

Article image

Głównym obszarem zainteresowania w kontekście zastosowania soku z buraka są azotany, azotyny oraz końcowy produkt ich przekształceń, czyli tlenek azotu (NO, ang. Nitric oxide). Zastosowanie różnych produktów z buraka jest coraz bardziej popularne wśród sportowców z powodu poprawy zdolności wysiłkowych oraz optymalizacji procesu regeneracji1,2 .

Czytam więcej
Article image

DIETETYKA DZIECIĘCA

Postępowanie dietetyczne u niemowląt i dzieci w zaparciach czynnościowych

mgr inż. Dorota Szymańska

Zaparcia są częstym powodem konsultacji pediatrycznych i gastroenterologicznych. Nawet 40% tych wizyt dotyczy dzieci przed ukończeniem 1. r.ż., a 16% dzieci w wieku 22 miesięcy. Zaparcie może mieć podłoże organiczne lub czynnościowe. Do przyczyn organicznych zalicza się m.in. chorobę Hirschsprunga, choroby endokrynologiczne, metaboliczne, neurologiczne, przeszkodę mechaniczną, nieprawidłowości anatomiczne czy też stosowanie niektórych leków. Prawie 95% przypadków zaparć to zaparcia czynnościowe, określane również jako zaparcia nawykowe, nie wymagające skomplikowanej diagnostyki czy leczenia w warunkach szpitalnych1 .

czytaj dalej

DIETETYKA DZIECIĘCA

Postępowanie dietetyczne u niemowląt i dzieci w zaparciach czynnościowych

mgr inż. Dorota Szymańska

Article image

Zaparcia są częstym powodem konsultacji pediatrycznych i gastroenterologicznych. Nawet 40% tych wizyt dotyczy dzieci przed ukończeniem 1. r.ż., a 16% dzieci w wieku 22 miesięcy. Zaparcie może mieć podłoże organiczne lub czynnościowe. Do przyczyn organicznych zalicza się m.in. chorobę Hirschsprunga, choroby endokrynologiczne, metaboliczne, neurologiczne, przeszkodę mechaniczną, nieprawidłowości anatomiczne czy też stosowanie niektórych leków. Prawie 95% przypadków zaparć to zaparcia czynnościowe, określane również jako zaparcia nawykowe, nie wymagające skomplikowanej diagnostyki czy leczenia w warunkach szpitalnych1 .

Czytam więcej
Article image

LECZENIE NADWAGI I OTYŁOŚCI

Zastosowanie postbiotyku Akkermansia muciniphila w terapii nadwagi i otyłości

dr n. o zdr. Karolina Janion

Dysbioza jelitowa jest uznawana za jeden z czynników ryzyka rozwoju chorób metabolicznych, w tym otyłości1,2 . W strategiach terapeutycznych tych chorób coraz częściej uwzględnia się zastosowanie probiotyków. Najnowsze badania podkreślają, że bakteria Akkermansia muciniphila może przynosić znaczące korzyści pacjentom z zespołem metabolicznym, m.in. poprzez udział w odpowiedzi przeciwzapalnej oraz utrzymaniu homeostazy jelitowej3,4 . Ponadto wykazano, że pasteryzowana Akkermansia muciniphila jest skuteczniejsza niż jej żywe formy. Dlatego też suplementacja postbiotykami, czyli preparatami zawierającymi nieaktywne (np. pasteryzowane) bakterie i/lub ich składniki, wydaje się obiecującym kierunkiem w terapii nadwagi i otyłości1.

czytaj dalej

LECZENIE NADWAGI I OTYŁOŚCI

Zastosowanie postbiotyku Akkermansia muciniphila w terapii nadwagi i otyłości

dr n. o zdr. Karolina Janion

Article image

Dysbioza jelitowa jest uznawana za jeden z czynników ryzyka rozwoju chorób metabolicznych, w tym otyłości1,2 . W strategiach terapeutycznych tych chorób coraz częściej uwzględnia się zastosowanie probiotyków. Najnowsze badania podkreślają, że bakteria Akkermansia muciniphila może przynosić znaczące korzyści pacjentom z zespołem metabolicznym, m.in. poprzez udział w odpowiedzi przeciwzapalnej oraz utrzymaniu homeostazy jelitowej3,4 . Ponadto wykazano, że pasteryzowana Akkermansia muciniphila jest skuteczniejsza niż jej żywe formy. Dlatego też suplementacja postbiotykami, czyli preparatami zawierającymi nieaktywne (np. pasteryzowane) bakterie i/lub ich składniki, wydaje się obiecującym kierunkiem w terapii nadwagi i otyłości1.

Czytam więcej
Article image

LECZENIE NADWAGI I OTYŁOŚCI

Działania niepożądane leków stosowanych w leczeniu otyłości

dr Radosław Balwierz

Podstawą leczenia otyłości powinna być zawsze terapia żywieniowa połączona ze zwiększeniem aktywności fizycznej. Natomiast w niektórych sytuacjach klinicznych konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego bądź operacyjnego2 . Jednakże każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża życiu i zdrowiu, a każda terapia obarczona jest możliwością wystąpienia działań niepożądanych, które mogą nawet doprowadzić do konieczności przerwania leczenia.

czytaj dalej

LECZENIE NADWAGI I OTYŁOŚCI

Działania niepożądane leków stosowanych w leczeniu otyłości

dr Radosław Balwierz

Article image

Podstawą leczenia otyłości powinna być zawsze terapia żywieniowa połączona ze zwiększeniem aktywności fizycznej. Natomiast w niektórych sytuacjach klinicznych konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego bądź operacyjnego2 . Jednakże każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża życiu i zdrowiu, a każda terapia obarczona jest możliwością wystąpienia działań niepożądanych, które mogą nawet doprowadzić do konieczności przerwania leczenia.

Czytam więcej
Article image

Z GABINETU DIETETYKA

Rola probiotykoterapii w zapobieganiu i łagodzeniu nawrotów chorób zapalnych jelit przebiegających z zespołem jelita nadwrażliwego

dr n. med. Justyna Jessa

Choroby zapalne jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD), jest to grupa chorób o wieloczynnikowej etiologii objawiających się nasilonym stanem zapalnym. Choroby te charakteryzują się przewlekłym, nawrotowym przebiegiem i w znaczący sposób wpływają na jakość życia pacjentów oraz ich zdrowie psychiczne i fizyczne.

czytaj dalej

Z GABINETU DIETETYKA

Rola probiotykoterapii w zapobieganiu i łagodzeniu nawrotów chorób zapalnych jelit przebiegających z zespołem jelita nadwrażliwego

dr n. med. Justyna Jessa

Article image

Choroby zapalne jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD), jest to grupa chorób o wieloczynnikowej etiologii objawiających się nasilonym stanem zapalnym. Choroby te charakteryzują się przewlekłym, nawrotowym przebiegiem i w znaczący sposób wpływają na jakość życia pacjentów oraz ich zdrowie psychiczne i fizyczne.

Czytam więcej
Article image

Z GABINETU DIETETYKA

Błonnik pokarmowy jako element zdrowej diety

mgr Paula Grdeń, Adam Grdeń

Błonnik pokarmowy jest to nieodłączny składnik prawidłowo zbilansowanej diety, który przynosi wiele korzyści zdrowotnych. Badania wykazują, że odpowiednia ilość spożywanego włókna pokarmowego jest jednym z kluczowych elementów profilaktyki i dietoterapii wielu jednostek chorobowych, w tym: cukrzycy, otyłości, chorób nowotworowych czy chorób sercowo-naczyniowych. W niektórych przypadkach istnieją wskazania do wprowadzenia diety ubogoresztkowej/ łatwostrawnej, w której należy ograniczyć ilość błonnika pokarmowego. Wówczas należy dopasowywać ilość błonnika pokarmowego indywidualnie do pacjenta po uprzednim zapoznaniu się z jego stanem zdrowotnym.

czytaj dalej

Z GABINETU DIETETYKA

Błonnik pokarmowy jako element zdrowej diety

mgr Paula Grdeń, Adam Grdeń

Article image

Błonnik pokarmowy jest to nieodłączny składnik prawidłowo zbilansowanej diety, który przynosi wiele korzyści zdrowotnych. Badania wykazują, że odpowiednia ilość spożywanego włókna pokarmowego jest jednym z kluczowych elementów profilaktyki i dietoterapii wielu jednostek chorobowych, w tym: cukrzycy, otyłości, chorób nowotworowych czy chorób sercowo-naczyniowych. W niektórych przypadkach istnieją wskazania do wprowadzenia diety ubogoresztkowej/ łatwostrawnej, w której należy ograniczyć ilość błonnika pokarmowego. Wówczas należy dopasowywać ilość błonnika pokarmowego indywidualnie do pacjenta po uprzednim zapoznaniu się z jego stanem zdrowotnym.

Czytam więcej
Article image

Z GABINETU DIETETYKA

Interakcje leków ze składnikami żywności jako niepozorny sprawca powikłań, hospitalizacji, a nawet śmierci pacjenta

mgr Daria Borakowska

Interakcja jest to wpływ jednego czynnika na drugi, np. składniki żywności zmieniają działanie leków na poziomie różnych procesów farmakokinetycznych, czyli wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu, eliminacji leku, co może skutkować zmniejszeniem lub brakiem efektów terapeutycznych, a nawet wystąpieniem niebezpiecznych konsekwencji farmakoterapii. Zjawisko interakcji zachodzące między lekami a składnikami żywności jest wszechobecne, społeczeństwo się starzeje i zachodzi coraz większa potrzeba przyjmowania leków przez pacjentów. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznych powikłań, hospitalizacji bądź nawet śmierci pacjenta ważna jest kompleksowa edukacja pacjentów i całego personelu medycznego dotycząca tematyki interakcji leków z pożywieniem.

czytaj dalej

Z GABINETU DIETETYKA

Interakcje leków ze składnikami żywności jako niepozorny sprawca powikłań, hospitalizacji, a nawet śmierci pacjenta

mgr Daria Borakowska

Article image

Interakcja jest to wpływ jednego czynnika na drugi, np. składniki żywności zmieniają działanie leków na poziomie różnych procesów farmakokinetycznych, czyli wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu, eliminacji leku, co może skutkować zmniejszeniem lub brakiem efektów terapeutycznych, a nawet wystąpieniem niebezpiecznych konsekwencji farmakoterapii. Zjawisko interakcji zachodzące między lekami a składnikami żywności jest wszechobecne, społeczeństwo się starzeje i zachodzi coraz większa potrzeba przyjmowania leków przez pacjentów. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia niebezpiecznych powikłań, hospitalizacji bądź nawet śmierci pacjenta ważna jest kompleksowa edukacja pacjentów i całego personelu medycznego dotycząca tematyki interakcji leków z pożywieniem.

Czytam więcej
Article image

Z GABINETU DIETETYKA

Hipoglikemia reaktywna – okiem dietetyka praktyka

mgr Mariola Klocek-Kopacz

Hipoglikemia jest to zbyt niskie stężenie glukozy we krwi u osób niechorujących na cukrzycę. Może występować u dzieci, a także u osób dorosłych z prawidłową masą ciała, jak i nadwagą. W grupie ryzyka będą także pacjenci po zabiegach operacyjnych przewodu pokarmowego oraz bariatrycznych. U chorych z tym rodzajem zaburzeń istotne będzie wprowadzenie odpowiednich zmian w sposobie odżywiania.

czytaj dalej

Z GABINETU DIETETYKA

Hipoglikemia reaktywna – okiem dietetyka praktyka

mgr Mariola Klocek-Kopacz

Article image

Hipoglikemia jest to zbyt niskie stężenie glukozy we krwi u osób niechorujących na cukrzycę. Może występować u dzieci, a także u osób dorosłych z prawidłową masą ciała, jak i nadwagą. W grupie ryzyka będą także pacjenci po zabiegach operacyjnych przewodu pokarmowego oraz bariatrycznych. U chorych z tym rodzajem zaburzeń istotne będzie wprowadzenie odpowiednich zmian w sposobie odżywiania.

Czytam więcej
Article image

SUPERFOODS

Olej rzepakowy na tle innych olejów roślinnych

mgr Joanna Walasek

Rzepak (Brasica napus L.) pochodzi z Azji i jest znany w uprawie od ok. 4 tys. lat. W Europie o rzepaku pisał Pitagoras w 584 r. p.n.e., a Hipokrates w 334 r. p.n.e. Rzepak na ziemiach polskich pojawił się w XVI wieku. Przed II wojną światową zarówno uprawiano mało rzepaku, jak i spożywano mało oleju z niego otrzymanego. Jednocześnie większe było spożycie oleju lnianego.

czytaj dalej

SUPERFOODS

Olej rzepakowy na tle innych olejów roślinnych

mgr Joanna Walasek

Article image

Rzepak (Brasica napus L.) pochodzi z Azji i jest znany w uprawie od ok. 4 tys. lat. W Europie o rzepaku pisał Pitagoras w 584 r. p.n.e., a Hipokrates w 334 r. p.n.e. Rzepak na ziemiach polskich pojawił się w XVI wieku. Przed II wojną światową zarówno uprawiano mało rzepaku, jak i spożywano mało oleju z niego otrzymanego. Jednocześnie większe było spożycie oleju lnianego.

Czytam więcej
Article image

DIETETYKA ONKOLOGICZNA

Witamina D w onkologii

dr n. med. i n. o zdr. Maja Czerwińska-Rogowska

Witamina D jest obecnie uważana za jedną z najważniejszych witamin. Należy ona do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W żywności występuje jako witamina D2 (ergokalcyferol, źródło: produkty roślinne, grzyby) oraz witamina D3 (cholekalcyferol, źródło: tłuste ryby, jaja). Jednak zaledwie około 1/5 witaminy D znajdującej się we krwi pochodzi z diety. Przeważająca jej część powstaje pod wpływem promieniowania słonecznego w wyniku syntezy skórnej. Działanie witaminy D przypomina działanie hormonów – oddziałuje ona poprzez swoiste receptory. W związku z tym, że receptory dla witaminy D występują na bardzo wielu komórkach, spektrum jej działania na organizm jest bardzo szerokie. Jednym z poruszanych aspektów działania witaminy D jest potencjalne jej działanie w prewencji chorób nowotworowych oraz wspomaganie procesu leczenia onkologicznego1.

czytaj dalej

DIETETYKA ONKOLOGICZNA

Witamina D w onkologii

dr n. med. i n. o zdr. Maja Czerwińska-Rogowska

Article image

Witamina D jest obecnie uważana za jedną z najważniejszych witamin. Należy ona do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W żywności występuje jako witamina D2 (ergokalcyferol, źródło: produkty roślinne, grzyby) oraz witamina D3 (cholekalcyferol, źródło: tłuste ryby, jaja). Jednak zaledwie około 1/5 witaminy D znajdującej się we krwi pochodzi z diety. Przeważająca jej część powstaje pod wpływem promieniowania słonecznego w wyniku syntezy skórnej. Działanie witaminy D przypomina działanie hormonów – oddziałuje ona poprzez swoiste receptory. W związku z tym, że receptory dla witaminy D występują na bardzo wielu komórkach, spektrum jej działania na organizm jest bardzo szerokie. Jednym z poruszanych aspektów działania witaminy D jest potencjalne jej działanie w prewencji chorób nowotworowych oraz wspomaganie procesu leczenia onkologicznego1.

Czytam więcej
Article image

DIETETYKA ONKOLOGICZNA

Żywienie w czasie hormonoterapii

dr n. med. i n. o zdr. Maja Czerwińska-Rogowska

Hormonoterapia jest jedną z metod stosowanych w leczeniu onkologicznym. Jej zadaniem jest leczenie choroby nowotworowej (zatrzymanie lub zwolnienie rozwoju choroby) lub złagodzenie objawów choroby. Leczenie hormonalne w przebiegu chorób nowotworowych niesie za sobą konieczność modyfikacji dietetycznych. Największym wyzwaniem jest ryzyko wzrostu tkanki tłuszczowej z jednoczesną utratą masy mięśniowej. Oprócz tego podczas terapii hormonalnej często dochodzi także do pogorszenia parametrów metabolicznych.

czytaj dalej

DIETETYKA ONKOLOGICZNA

Żywienie w czasie hormonoterapii

dr n. med. i n. o zdr. Maja Czerwińska-Rogowska

Article image

Hormonoterapia jest jedną z metod stosowanych w leczeniu onkologicznym. Jej zadaniem jest leczenie choroby nowotworowej (zatrzymanie lub zwolnienie rozwoju choroby) lub złagodzenie objawów choroby. Leczenie hormonalne w przebiegu chorób nowotworowych niesie za sobą konieczność modyfikacji dietetycznych. Największym wyzwaniem jest ryzyko wzrostu tkanki tłuszczowej z jednoczesną utratą masy mięśniowej. Oprócz tego podczas terapii hormonalnej często dochodzi także do pogorszenia parametrów metabolicznych.

Czytam więcej
Article image

WARTO WIEDZIEĆ

Wpływ kwasów omega-3 na funkcje poznawcze

dr n. med. Aneta Kościołek

Tłuszcze i ich pochodne odgrywają kluczową rolę strukturalną i funkcjonalną w mózgu. Substancje odżywcze wywierają wpływ na funkcje poznawcze poprzez regulację neurotransmisji, przekaźnictwa synaptycznego, płynności błon komórkowych i przekazywania sygnałów. Na plastyczność mózgu korzystnie wpływają: restrykcja kaloryczna, obecność w diecie polifenoli (związków roślinnych o silnej aktywności antyoksydacyjnej), a także wielonienasyconych kwasów omega-34,5 .

czytaj dalej

WARTO WIEDZIEĆ

Wpływ kwasów omega-3 na funkcje poznawcze

dr n. med. Aneta Kościołek

Article image

Tłuszcze i ich pochodne odgrywają kluczową rolę strukturalną i funkcjonalną w mózgu. Substancje odżywcze wywierają wpływ na funkcje poznawcze poprzez regulację neurotransmisji, przekaźnictwa synaptycznego, płynności błon komórkowych i przekazywania sygnałów. Na plastyczność mózgu korzystnie wpływają: restrykcja kaloryczna, obecność w diecie polifenoli (związków roślinnych o silnej aktywności antyoksydacyjnej), a także wielonienasyconych kwasów omega-34,5 .

Czytam więcej
Article image

Case studies

Pacjentka ze wzdęciami w gabinecie dietetyka Opis przypadku

dr n. med. Aneta Kościołek

Wzdęcie brzucha oraz oddawanie nadmiernej ilości gazów towarzyszy wielu zaburzeniom ze strony układu pokarmowego. Wzdęcia są najczęściej konsekwencją zaburzenia homeostazy gazów jelitowych, która zależy od ich produkcji i eliminacji. Źródłem gazów są: połykane powietrze podczas posiłków, a także mówienia, reakcje chemiczne w jelitach lub dyfuzja z krwiobiegu. W dystalnych odcinkach przewodu pokarmowego proces zachodzi na drodze fermentacji bakteryjnej. Z kolei eliminacja następuje głównie przez dyfuzję oraz przez odbyt1.

czytaj dalej

Case studies

Pacjentka ze wzdęciami w gabinecie dietetyka Opis przypadku

dr n. med. Aneta Kościołek

Article image

Wzdęcie brzucha oraz oddawanie nadmiernej ilości gazów towarzyszy wielu zaburzeniom ze strony układu pokarmowego. Wzdęcia są najczęściej konsekwencją zaburzenia homeostazy gazów jelitowych, która zależy od ich produkcji i eliminacji. Źródłem gazów są: połykane powietrze podczas posiłków, a także mówienia, reakcje chemiczne w jelitach lub dyfuzja z krwiobiegu. W dystalnych odcinkach przewodu pokarmowego proces zachodzi na drodze fermentacji bakteryjnej. Z kolei eliminacja następuje głównie przez dyfuzję oraz przez odbyt1.

Czytam więcej

Nadzór merytoryczny

REDAKTOR PROWADZĄCA

dr n. med. Aneta Kościołek

REDAKTOR NACZELNA

Anna Gadzińska-Kryjak


Wszystkie wydania