Z początkiem września zostały opublikowane długo oczekiwane rekomendacje w zakresie postępowanie dietetycznego u osób z chorobą otyłościową. Współautorka zaleceń – dr Agnieszka Białek-Dratwa przedstawia ich syntezę oraz omówienie najważniejszych elementów rekomendacji.

W 2024 r. zostały wydane zaktualizowane zalecenia Polskiego Towarzystwa Dietetyki dotyczące leczenia dietetycznego otyłości u osób dorosłych. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie najważniejszych rekomendacji zawartych w tych zaleceniach.

Roślinne substancje aktywne to nie tylko źródło naturalnych przeciwutleniaczy i stymulatorów prawidłowego funkcjonowania mitochondriów, które są kluczowe dla syntezy energii życiowej. Współczesne badania naukowe potwierdziły także ich istotną rolę w normalizacji funkcji ludzkiej mikrobioty.

Suplementacja kolagenem stosowana jest zarówno w prewencji urazów, jak i we wsparciu rekonwalescencji po przebytych kontuzjach mięśni, stawów, tkanki chrzęstnej i łącznej oraz kości³. 

GERD jest istotnym czynnikiem ryzyka przełyku Barretta, który stwierdza się u około 2% populacji i może ulec progresji do gruczolakoraka przełyku, zwłaszcza u chorych z długoletnią chorobą przebiegającą z nasilonymi lub występującymi codziennie objawami. 

Powikłaniami choroby otyłościowej są przede wszystkim choroby sercowo-naczyniowe i nowotwory. W 2019 roku wśród czynników ryzyka zgonu na pierwszym miejscu znajdowało się nadciśnienie tętnicze, na drugim palenie tytoniu, a następnie wysokie stężenie glukozy na czczo oraz zbyt wysoka wartość wskaźnika BMI (odpowiednio 3. i 4. miejsce)⁴.  

Nadmierna zawartość tkanki tłuszczowej powoduje większą konwersję testosteronu do estradiolu, co może być przyczyną wtórnego hipogonadyzmu. Dodatkowo wzrost stężenia leptyny wpływa na zmniejszenie produkcji testosteronu przez komórki Leydiga⁹.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) i zespół jelita drażliwego (IBS) to dwie odrębne jednostki chorobowe, jednak ich objawy mogą się nakładać, co często utrudnia diagnostykę^1,2. WZJG, będące formą zapalnej choroby jelit (ang. Inflammatory Bowel Disease, IBD), w fazie aktywnej objawia się bólem brzucha i biegunkami, a czasami także obecnością krwi w stolcu³ . Z kolei IBS to zaburzenie czynnościowe, bez zmian organicznych^4,5. U pacjentów z WZJG w remisji mogą pojawiać się objawy podobne do IBS, co stanowi wyzwanie w postępowaniu terapeutycznym, w tym dietetycznym⁴.

Stosowanie diety low-FODMAP wymaga od pacjenta identyfikacji produktów o wysokiej zawartości FODMAP, a także planowania i przygotowywania posiłków z uwzględnieniem dopuszczalnych wielkości porcji dla produktów zawierających FODMAP – dlatego jest stosunkowo trudna do przestrzegania. Dieta low-FODMAP cechuje się szerokim zakresem eliminacji pokarmowych, dlatego jej bezpieczeństwo budzi wielekontrowersji. 

Podejrzewa się, że mikrobiom jelitowy syntetyzuje i moduluje neuroprzekaźniki, stymulując nerw błędny i jelitowy układ nerwowy oraz bezpośrednio wpływając na reaktywność na stres. Stąd zainteresowanie naukowców psychobiotykami, czyli szczepami probiotycznymi, obniżającymi objawy lęku czy depresji. 

Przegląd systematyczny i metaanaliza przeprowadzone przez Màrmol i wsp. dostarczają silnych dowodów na istnienie znaczącej insulinooporności u pacjentów z nowotworami, co otwiera nowe kierunki badań i potencjalnych interwencji klinicznych mających na celu poprawę wyników leczenia przeciwnowotworowego w tej grupie chorych.

Miastenia (MG – ang. myasthenia gravis) jest rzadką chorobą autoimmunologiczną z grupy nerwowo-mięśniowych, którą charakteryzuje nieprawidłowe działanie układu immunologicznego. Uszkodzenie złącza nerwowo-mięśniowego, leżące u podłoża miastenii, powoduje osłabienie oraz nadmierną nużliwość mięśniową. Osłabienie mięśni języka, podniebienia, gardła i przełyku może prowadzić do dysfagii. Włączenie odpowiedniej terapii neurologopedycznej, w połączeniu z dietoterapią, zmniejsza ryzyko powikłań w przebiegu choroby i może korzystnie poprawić jakość życia osób z miastenią.

Oliwa z oliwek oraz olej rzepakowy są cennymi źródłami steroli roślinnych znanych ze swych właściwości hipolipemizujących, wpływających na obniżenie poziomu cholesterolu LDL poprzez jego ograniczone wchłanianie w jelitach. 

Wywiad z prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Dorotą Szostak-Węgierek, lekarzem, specjalistą zdrowia publicznego, kierownikiem Zakładu Dietetyki Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodniczącą Sekcji Dietetyki Medycznej POLSPEN.

Ważnym elementem terapii chorób sercowo-naczyniowych jest łagodzenie zapalenia. Im bardziej nasilony jest proces zapalny w blaszce miażdżycowej, tym blaszka jest mniej stabilna, bardziej podatna na rozerwanie i stanowi większe zagrożenie dla pacjenta. 

Istnieją liczne choroby neurologiczne, takie jak encefalopatia Wernickego, depresja, beri-beri, drgawki, podostre mieszane zwyrodnienie rdzenia kręgowego lub neuropatia obwodowa, które są związane z niedoborem jednej lub więcej witamin z grupy B. 

W kontekście prewencji i wspomagania leczenia choroby Alzheimera szczególną uwagę zwraca się na dietę śródziemnomorską, dietę DASH i dietę MIND, które wykazują potencjalnie korzystne działanie na funkcje poznawcze oraz naczynia krwionośne.

Fitoterapia może być elementem wspomagającym, uzupełniającym leczenie, jednak nie powinna go zastępować. Należy również pamiętać o możliwości wystąpienia interakcji, rekomendując niemal każdy surowiec zielarski, szczególnie jeśli pacjent przyjmuje więcej niż 3 leki na stałe. 

Choroby sercowo-naczyniowe związane z miażdżycą, w tym choroba niedokrwienna serca, udar niedokrwienny są najczęstszą przyczyną zachorowalności, hospitalizacji i umieralności w Polsce i na świecie. Do głównych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, obok nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, otyłości i palenia tytoniu, należą zaburzenia w gospodarce lipidowej, zwłaszcza zwiększone stężenie cholesterolu LDL¹.  

Jadłowstręt psychiczny to choroba należąca do grupy zaburzeń odżywiania, która charakteryzuje się występowaniem nieprawidłowych wzorców żywieniowych obejmujących zarówno restrykcje dotyczące wartości energetycznej, jak i często eliminacje określonych grup produktów. Zachowania te mogą prowadzić do rozwoju niedoborów pokarmowych o różnorakich konsekwencjach klinicznych. Suplementacja niektórych związków chemicznych może wspomóc proces leczenia jadłowstrętu i zapobiegać odległym skutkom niedożywienia.