Nutriepigenetyka (ang. nutritional epigenetics, nutriepigenetics) to dziedzina nauki zajmująca się badaniem wywołanych dietą modyfikacji epigenetycznych, które zmieniają strukturę chromatyny i funkcje genów, prowadząc do długoterminowych efektów zdrowotnych. Dokładne poznanie zależności między składnikami żywności a naszym kodem epigenetycznym niesie ze sobą ogromne możliwości i nadzieje w zakresie chemoprewencji wielu schorzeń.

Występowanie cukrzycy typu 2 (CT2) wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością, w tym z powodu powikłań sercowo-naczyniowych. Szacuje się, że w roku 2030 aż 7,7% ludności świata będzie dotkniętych tym schorzeniem (439 milionów osób dorosłych)¹. U podłoża rozwoju CT2 leżą zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Zidentyfikowano wiele polimorfizmów genów (najczęściej będących polimorfizmami pojedynczych nukleotydów – SNP, Single Nucleotide Polymorphism) potencjalnie zwiększających ryzyko zachorowania.

Wyniki badań epidemiologicznych zwróciły uwagę na potencjalny związek pomiędzy narażeniem na konkretne czynniki w trakcie rozwoju płodowego a występowaniem powikłań w życiu dorosłym.

Średnia długość życia wydłuża się. Raport UE z 2014 roku mówi, iż długość życia wzrosła z 65 lat w 1950 r. do 80 lat w 2010 r. Jednocześnie różne instytucje monitorujące częstość zachorowań na poszczególne choroby podają niepokojące dane dotyczące wzrostu zachorowalności na nowotwory, choroby układu krążenia. Obserwuje się też lawinowy wzrost osób z nadwagą/otyłością.

Problem związany z niepłodnością dotyka coraz więcej par starających się o dziecko. Istnieje wiele czynników, które mogą zakłócić możliwość zajścia w ciążę. Część z nich należy do czynników środowiskowych, ale na powodzenie ciąży ma wpływ styl życia oraz dieta. Jak się okazuje liczy się tutaj nie tylko utrzymanie odpowiedniej masy ciała czy też stosowanie zasad piramidy zdrowego żywienia. Kluczem do sukcesu może okazać się wiedza dotycząca polimorfizmów w genach odpowiadających za szlaki metaboliczne składników odżywczych.

Wiele uwagi poświęca się związkowi pomiędzy podłożem genetycznym a czynnikami środowiskowymi i ich wpływowi na fenotyp człowieka. Jednak niewiele wspomina się w tym kontekście o zjawiskach epigenetycznych. Zjawiska epigenetycznie i zajmująca się nimi nauka – epigenetyka są łącznikiem pomiędzy podłożem genetycznym a czynnikami środowiskowymi. Jednym z najważniejszych elementów modulujących epigenom człowieka jest żywność, ponieważ może ona nieść w sobie informację, która modyfikuje ekspresję genów w komórce i tym samym może wpływać na tempo starzenia się organizmu oraz ryzyko rozwoju chorób. Bardzo często stosowany jest skrót myślowy: ”dieta zmienia geny”, ale poprawniejszym określeniem jest „dieta zmienia epigenom”.

Czy geny mogą warunkować kluczowe dla sportu cechy, jak wytrzymałość, siła, czy motywacja? Okazuje się, że tak. Pomimo że na wyniki osiągane przez sportowców wpływa ogromna ilość czynników, w ostatnim czasie podnosi się rangę udziału podłoża genetycznego w kształtowaniu fenotypu sportowca.

Jak personalizować podaż suplementów diety, kiedy jest to niezbędne? Czy standardowe zalecenia, tak zwane RDA, są odpowiednie dla każdego człowieka, w każdej sytuacji?