Ludzie od dawna poszukują sposobów na przedłużenie długości życia oraz poprawę jego jakości wraz z upływającymi latami. Długowieczność jest złożonym zjawiskiem, ponieważ wiele czynników wpływa na fizjologiczne szlaki starzenia się i długość życia. Wśród nich wymienia się m.in. czynniki środowiskowe, genetyczne, behawioralne, społeczno-demograficzne, jak i żywieniowe.
Proces starzenia charakteryzuje się wieloma zmianami w czynności układów i narządów, metabolizmie energetycznym oraz komórkowej apoptozie, które mają wpływ na rozwój wielu chorób związanych z wiekiem1. W niniejszym artykule skupiono się na przedstawieniu mechanizmów starzenia się, ich wpływie na funkcjonowanie organizmu oraz potencjalnych składnikach diety, które mogą wpłynąć na wydłużenie życia.
Jak już wspomniano, starzenie się jest złożonym procesem, któremu towarzyszą szkodliwe, postępujące i nieodwracalne zmiany, głównie o charakterze endogennym, które są uniwersalne, tj. dotykają wszystkich organizmów żywych i przebiegają w podobny sposób. Biologiczna charakterystyka starzenia obejmuje uszkodzenia molekuł (m.in. DNA, białek, lipidów), a także komórek i narządów. Celem badań prowadzonych przez wielu naukowców było określenie mechanizmów odpowiedzialnych za występowanie patologicznych zmian związanym z wiekiem, prowadzących ostatecznie do śmierci organizmu. W konsekwencji powstało wiele teorii starzenia się2. Poniżej scharakteryzowano najważniejsze z nich.
Teoria hormonalna
Uważa się, że zegar biologiczny działa poprzez hormony, aby kontrolować tempo starzenia się. Stwierdzono, że starzenie jest związane z somatopauzą, andropauzą i menopauzą i jednoczesnym obniżeniem stężenia tzw. hormonów młodości, w tym hormonów płciowych2.
Teoria immunologiczna
Zakłada ona zaprogramowany spadek funkcji układu odpornościowego, związany m.in. z inwolucją grasicy, skutkującą obniżoną produkcją limfocytów T i prowadzącą do zwiększenia podatności na choroby zakaźne, i w ten sposób do starzenia organizmu i jego śmierci.
Teoria telomerowa
Podstawą teorii telomerowej jest założenie, że proces starzenia się jest z góry określony w genomie. Teoria ta sugeruje, że przyczyną śmierci komórek jest skrócenie telomerów. W momencie skracania się telomerów następuje zahamowanie replikacji komórek, prowadzące do apoptozy3, 4.
Teoria wolnorodnikowa
Zwolennicy tej teorii twierdzą, że uszkodzenia wywołane działaniem wolnych rodników kumulują się i w konsekwencji przyczyniają się do dysfunkcji tkanek, narządów i powiązanych z nimi układów. Wymienia się tu przede wszystkim oksydacyjne modyfikacje kwasów nukleinowych, białek oraz tłuszczów5.
Teoria uszkodzeń DNA
Uszkodzenie DNA na skutek różnych czynników prowadzi do syntezy wadliwych białek, które akumulują się w organizmie i powodują nieodwracalne zmiany komórek, tkanek i narządów. Wysoki poziom utleniania DNA mitochondrialnego i jego słaba zdolność do samonaprawy (w porównaniu do DNA jądrowego) jest przyczyną nagromadzenia się uszkodzeń2.
Teoria neuroendokrynna
Hipotezą leżącą u podstaw neuroendokrynnej teorii starzenia się jest to, że starzenie wynika z rozregulowania układu neuroendokrynnego poprzez chroniczne narażenie organizmu na działanie stresu fizycznego, biologicznego lub emocjonalnego, który może uszkodzić zdolności adaptacyjne organizmu, prowadząc do rozwoju chorób i ostatecznie śmierci. Integracja tych bodźców wydaje się być wykonywana z wykorzystaniem podwzgórza, poprzez informacje dostarczane przez różne struktury mózgu, głównie korę mózgową i płat limbiczny. Sygnały podwzgórzowe indukują produkcję i wydzielanie hormonów przysadki, które z kolei regulują kluczowe funkcje organizmu i stymulują obwodowe gruczoły dokrewne. Z biegiem czasu mechanizm ten może ulegać modyfikacjom i powodować nieodwracalne zmiany we wszystkich narządach6.
Ludzie od dawna poszukują sposobów na przedłużenie długości życia oraz poprawę jego jakości wraz z upływającymi latami. Długowieczność jest złożonym zjawiskiem, ponieważ wiele czynników wpływa na fizjologiczne szlaki starzenia się i długość życia. Wśród nich wymienia się m.in. czynniki środowiskowe, genetyczne, behawioralne, społeczno-demograficzne, jak i żywieniowe.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
Prolaktyna (oznaczana skrótem PRL) – to białko wydzielane przez przysadkę mózgową, a dokładnie przez komórki kwasochłonne znajdujące się w obrębie przedniego płata przysadki. W organizmie człowieka pełni funkcję hormonu, odpowiadając m.in. za indukowanie oraz podtrzymywanie laktogenezy w okresie ciąży i laktacji, pobudzanie w organizmie procesów wpływających na tworzenie progesteronu w ciałku żółtym.
Podczas gdy poszukuje się składników żywności, które miałyby wydłużyć życie i spowolnić procesy związane ze starzeniem się, najdokładniej zbadanym czynnikiem potencjalnie mającym wpływ na długość życia jest ograniczenie spożycia kilokalorii. Jakimi danymi dysponujemy na ten temat w świetle aktualnych badań naukowych?
Zespół krótkiego jelita to jednostka chorobowa szczególnie uciążliwa dla pacjentów, która znacznie obniża komfort życia. Pacjenci cierpiący na tę przypadłość są w grupie ryzyka niedoboru wielu składników odżywczych, co skutkuje pogorszeniem stanu zdrowia. Opieka dietetyka jest niezwykle ważną częścią terapii w tym schorzeniu.
