WPROWADZENIE

W odpowiedzi na rosnące wyzwania związane z leczeniem chorób przewodu pokarmowego i koniecznością regeneracji mikrobioty jelitowej, składniki takie jak maślan sodu, probiotyki i prebiotyki stają się kluczowymi elementami nowoczesnej dietoterapii. Maślan sodu, będący krótkołańcuchowym kwasem tłuszczowym (SCFA), wykazuje szerokie działanie troficzne i przeciwzapalne, które wspiera zdrowie jelit i jest szczególnie skuteczne w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS) i innych zaburzeń pracy jelit wywołanych różnymi czynnikami w tym, na przykład przyjmowaniem leków np. antybiotyków.  Niniejszy artykuł omawia mechanizmy działania maślanu sodu, wybranych probiotyków i prebiotyków oraz ich synergistyczne działanie we wspomaganiu zdrowia przewodu pokarmowego.

MAŚLAN SODU W IBS I INNYCH DOLEGLIWOŚCIACH PRZEWODU POKARMOWEGO

1. Mechanizm działania maślanu sodu w IBS.
Maślan sodu (sól sodowa kwasu masłowego) jest kluczowym źródłem energii dla kolonocytów, czyli komórek nabłonka jelitowego, odgrywających kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia jelit. W jelicie grubym, szczególnie u pacjentów z IBS, często dochodzi do osłabienia funkcji bariery jelitowej oraz do wzrostu przepuszczalności jelit, co prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego. Dostarczanie maślanu sodu w postaci suplementu przyspiesza regenerację nabłonka jelitowego, wzmacniając produkcję mucyn i zmniejszając przepuszczalność jelitową w jelicie cienkim i jelicie grubym ¹.

Działanie przeciwzapalne maślanu sodu polega na hamowaniu produkcji cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-6, IL-8) oraz modulacji ścieżek sygnałowych (np. NF-kB i PPAR-γ), które są kluczowe dla odpowiedzi zapalnej organizmu. Dzięki temu maślan sodu wpływa na redukcję objawów IBS, takich jak ból i dyskomfort jelitowy, i wspiera regenerację oraz utrzymanie integralności bariery jelitowej².

2. Synergia maślanu sodu z probiotykami i prebiotykami w IBS.

Probiotyki odgrywają istotną rolę w terapii zespołu jelita drażliwego oraz innych zaburzeń przewodu pokarmowego. Dzięki zdolności do modulacji mikrobioty jelitowej, wzmacniania bariery jelitowej oraz regulacji odpowiedzi zapalnej, znajdują szerokie zastosowanie w praktyce klinicznej. Szczepy takie jak Lactobacillus rhamnosus GG czy Saccharomyces boulardii wykazują szczególne korzyści terapeutyczne. Lactobacillus rhamnosus wspiera regenerację błony śluzowej, natomiast Saccharomyces boulardii stabilizuje mikrobiotę i redukuje częstość występowania biegunek, zwłaszcza tych związanych z antybiotykoterapią. W kontekście zespołu jelita drażliwego probiotyki mogą znacząco zmniejszać dolegliwości bólowe, poprawiając jednocześnie jakość życia pacjentów.

Zastosowanie prebiotyków u pacjentów z zaburzeniami pracy jelit, takimi jak zespół jelita drażliwego, nieswoiste zapalenia jelit czy choroba uchyłkowa, napotyka na liczne wyzwania. Wielu pacjentów z tymi schorzeniami cechuje się nadwrażliwością trzewną, co może prowadzić do nasilenia objawów przy stosowaniu tradycyjnych prebiotyków, takich jak inulina czy fruktooligosacharydy. Prebiotyki te, choć skuteczne w stymulacji wzrostu korzystnych bakterii jelitowych, często wywołują nadmierną fermentację, prowadzącą do wzdęć, bólu brzucha oraz nadprodukcji gazów. W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie łagodniejszych rozwiązań, które ograniczają ryzyko działań niepożądanych, jednocześnie wspierając mikrobiotę jelitową.

Laktitol, syntetyczny disacharyd o właściwościach prebiotycznych, stanowi ciekawą alternatywę dla tradycyjnie stosowanej laktulozy w terapii przewlekłych zaparć. Badania kliniczne wykazują, że laktitol jest równie skuteczny jak laktuloza w poprawie liczby wypróżnień i konsystencji stolca, przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby działań niepożądanych. Pacjenci preferują laktitol ze względu na jego lepszą tolerancję i łagodniejsze działanie fermentacyjne, co minimalizuje ryzyko wzdęć i dyskomfortu jelitowego. Dodatkowo, u dzieci dawki laktitolu są niemal o połowę mniejsze niż w przypadku laktulozy, co zwiększa jego atrakcyjność w pediatrii. Laktitol wspiera wzrost korzystnych bakterii jelitowych, takich jak bifidobakterie i sprzyja produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które odgrywają kluczową rolę w zdrowiu jelit. Laktitol, jako prebiotyk, wspiera mikrobiotę jelitową, stymulując wzrost bakterii, które fermentują laktitol do SCFA, w tym maślanu. W przeciwieństwie do laktulozy, która u niektórych pacjentów wywołuje wzdęcia, laktitol jest lepiej tolerowany i stanowi korzystniejsze wsparcie w dietoterapii IBS.

Choć prebiotyki, takie jak laktitol, wspierają wzrost bakterii produkujących SCFA, nie mogą zastąpić maślanu sodu podawanego egzogennie. Endogenna produkcja SCFA jest zależna od kondycji mikrobioty, która często bywa osłabiona u pacjentów z IBS. Połączenie maślanu sodu i laktitolu wspiera natychmiastowe działanie przeciwzapalne oraz długofalowe wsparcie mikrobioty jelitowej, co pozwala osiągnąć pożądany efekt terapeutyczny ³.

Włączenie probiotyków i prebiotyków, takich jak laktitol, do terapii zaburzeń przewodu pokarmowego otwiera nowe możliwości w personalizacji leczenia. Synergiczne działanie tych składników wspiera regenerację błony śluzowej, poprawia funkcję bariery jelitowej oraz redukuje objawy zapalne. Stosowanie takich rozwiązań może znacząco poprawić skuteczność terapii oraz jakość życia pacjentów, oferując jednocześnie bezpieczne i efektywne wsparcie w leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego ¹⁰.

3. Połączenie maślanu sodu z probiotykami w IBs i eradykacji H. pylori.

Synergiczne połączenie maślanu sodu z probiotykami i prebiotykami otwiera nowe możliwości w terapii zaburzeń przewodu pokarmowego, szczególnie w przypadku zespołu jelita drażliwego oraz skutków ubocznych intensywnej antybiotykoterapii. Zamiast powtarzać ogólne właściwości maślanu sodu, warto podkreślić jego kluczową rolę jako czynnika wspomagającego efektywność terapii probiotycznej i prebiotycznej. Maślan sodu działa na wielu poziomach – wzmacnia barierę jelitową, redukuje stany zapalne i tworzy środowisko sprzyjające kolonizacji jelit przez pożyteczne mikroorganizmy.

Jednym z najciekawszych przykładów synergii jest współdziałanie maślanu sodu z Saccharomyces cerevisiae CNCM I-3856, probiotykiem o potwierdzonym działaniu w stabilizacji mikrobioty jelitowej. Badania wykazały, że stosowanie tego szczepu może łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego, takie jak ból brzucha i wzdęcia, oraz poprawiać jakość życia pacjentów ¹⁰. W połączeniu z maślanem sodu efekty terapeutyczne są dodatkowo wzmacniane dzięki redukcji stanów zapalnych i przyspieszeniu regeneracji błony śluzowej. Mechanizmy te wspólnie wpływają na długoterminową poprawę funkcji jelit, co czyni to połączenie szczególnie skutecznym w IBS.

W kontekście terapii eradykacyjnej H. pylori, która wiąże się z intensywną antybiotykoterapią, synergia maślanu sodu z probiotykami, takimi jak Saccharomyces boulardii i Lactobacillus reuteri DSM 17648, ma wyjątkowe znaczenie. Oprócz ochrony mikrobioty jelitowej, probiotyki te zmniejszają nasilenie działań niepożądanych, takich jak biegunki, oraz wspomagają eliminację patogenu. Dodanie maślanu sodu wspiera regenerację bariery jelitowej uszkodzonej w wyniku działania antybiotyków, jednocześnie redukując stany zapalne. Badania wskazują, że takie połączenie może zwiększać skuteczność leczenia oraz poprawiać tolerancję terapii przez pacjentów.

Laktitol, jako nowoczesny prebiotyk o niskim potencjale fermentacyjnym, może stanowić dodatkowy element terapii w przebiegu zaparć, które mogą występować w przebiegu IBS czy jako skutek uboczny antybotykoterapii. W badaniach klinicznych wykazano, że laktitol jest równie skuteczny jak laktuloza w zmniejszaniu nasilenia zaparć, ale cechuje się znacznie mniejszą liczbą działań niepożądanych, takich jak wzdęcia. Jego działanie osmotyczne wspomaga wypróżnienia, a właściwości prebiotyczne sprzyjają produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, takich jak maślan. W połączeniu z maślanem sodu laktitol wspiera regenerację błony śluzowej i równowagę mikrobioty jelitowej, co czyni go szczególnie przydatnym w leczeniu przewlekłych zaparć u pacjentów z zespołem jelita drażliwego.

Integracja maślanu sodu, probiotyków i prebiotyków w terapii zaburzeń przewodu pokarmowego pozwala na bardziej spersonalizowane podejście, które nie tylko wspiera regenerację błony śluzowej i poprawia równowagę mikrobioty, ale także minimalizuje działania niepożądane terapii farmakologicznych. Takie podejście otwiera nowe możliwości terapeutyczne, poprawiając jednocześnie skuteczność i tolerancję leczenia u pacjentów z zaburzeniami przewodu pokarmowego.

Korzyści ze stosowania poszczególnych składników opisano w tabeli 1.

Tabela 1. Podsumowanie działania maślanu sodu, probiotyków i prebiotyków oraz ich wsparcie dietoterapeutyczne w leczeniu IBS i eradykacji H. pylori

ROLA SUPLEMENTACJI W ERADYKACJI HELICOBACTER PYLORI

1. Standardowa terapia eradykacyjna i jej ograniczenia
Leczenie zakażeń H. pylori zazwyczaj opiera się na intensywnej terapii antybiotykowej. Najczęściej stosowane są schematy potrójne, obejmujące inhibitory pompy protonowej (IPP), amoksycylinę i klarytromycynę, lub poczwórne, w skład których wchodzą IPP, bizmut, tetracyklina i metronidazol. Mimo wysokiej skuteczności, leczenie to często wywołuje skutki uboczne, takie jak biegunki, nudności i zaburzenia mikrobioty jelitowej. Dodatkowo, narastająca oporność H. pylori na antybiotyki ogranicza skuteczność standardowej terapii, zwiększając ryzyko nawrotów zakażenia i obniżając jakość życia pacjentów ⁵.

2. Maślan sodu jako wsparcie dla integralności śluzówki podczas antybiotykoterapii
Maślan sodu pełni kluczową rolę w odbudowie śluzówki jelitowej, szczególnie narażonej na uszkodzenia wywołane antybiotykami. Dzięki mikrootoczkowanej formule, maślan sodu jest dostarczany bezpośrednio do jelit, gdzie wspiera regenerację bariery jelitowej i zapobiega przyleganiu patogenów, takich jak H. pylori. Maślan działa przeciwzapalnie i immunomodulacyjnie, co ogranicza ryzyko nawrotów zakażenia oraz wspiera proces gojenia przewodu pokarmowego. Właściwości te pozwalają chronić śluzówkę przed skutkami ubocznymi antybiotykoterapii i wspierać skuteczność terapii eradykacyjnej¹.

3. L. reuteri DSM 17648 – postbiotyk w walce z H. pylori
Lactobacillus reuteri DSM 17648 jest inaktywowanym postbiotykiem o specyficznych właściwościach wiązania się z komórkami H. pylori. Dzięki obecności specyficznych cząsteczek adhezyjnych, L. reuteri DSM 17648 wiąże się z komórkami H. pylori, co pozwala na ich fizyczne usuwanie z przewodu pokarmowego bez naruszania równowagi mikroflory jelitowej. Badania wykazują, że suplementacja L. reuteri DSM 17648 zmniejsza obciążenie bakteryjne H. pylori, ograniczając działania niepożądane terapii eradykacyjnej, takie jak biegunki i wzdęcia⁶.

4. Rola S. boulardii CNCM I-3799 w ochronie mikrobioty jelitowej podczas terapii eradykacyjnej.
Saccharomyces boulardii CNCM I-3799 jest probiotykiem, który wspiera mikrobiotę jelitową podczas agresywnej terapii eradykacyjnej H. pylori. Działa poprzez hamowanie przylegania H. pylori do błony śluzowej oraz wzmacnia odpowiedź immunologiczną dzięki zwiększeniu produkcji IgA. Badania kliniczne wykazują, że suplementacja S. boulardii podczas antybiotykoterapii zmniejsza częstość występowania biegunek, nudności i innych działań niepożądanych. S. boulardii wspiera odbudowę mikrobioty i wspomaga regenerację błony śluzowej przewodu pokarmowego, co jest kluczowe w kontekście przewlekłego stosowania antybiotyków ^4,7,8.

5. Nowe podejście w terapii wspomagającej eradykację Helicobacter pylori

W kontekście eradykacji H. pylori coraz częściej rozważa się wdrożenie wspomagających terapii dietetycznych, które mogą działać na różnych poziomach: wspierając regenerację uszkodzonej błony śluzowej, modulując odpowiedź immunologiczną oraz chroniąc mikrobiotę przed skutkami ubocznymi agresywnej antybiotykoterapii. Interesującym podejściem jest potencjalna synergia działania składników o ugruntowanej skuteczności, takich jak maślan sodu, Lactobacillus reuteri DSM 17648 oraz Saccharomyces boulardii. Maślan sodu odgrywa szczególną rolę w procesie regeneracji nabłonka jelitowego i wspomaganiu integralności bariery jelitowej. Jego zdolność do zmniejszania stanów zapalnych oraz modulacji ścieżek immunologicznych czyni go istotnym wsparciem w kontekście terapii antybiotykowej, zwłaszcza gdy uszkodzenie śluzówki prowadzi do zwiększonej przepuszczalności jelitowej oraz przewlekłego stanu zapalnego, mogąc prowadzić nawet do powstania poinfekcyjnego IBS. Lactobacillus reuteri DSM 17648, jako inaktywowany postbiotyk, wyróżnia się unikalnym mechanizmem wiązania z H. pylori, co pozwala na fizyczne usuwanie patogenu z przewodu pokarmowego. Dzięki brakowi aktywności metabolicznej nie zakłóca równowagi mikrobioty jelitowej, co jest kluczowe dla utrzymania zdrowia przewodu pokarmowego podczas intensywnej terapii. Saccharomyces boulardii CNCM I-3799 uzupełnia to działanie poprzez ochronę mikrobioty jelitowej oraz modulację odpowiedzi immunologicznej. Badania wskazują, że probiotyk ten wspomaga regenerację śluzówki oraz zmniejsza częstość działań niepożądanych, takich jak biegunki czy dyskomfort jelitowy. Chociaż brak jest badań klinicznych analizujących jednoczesne zastosowanie tych składników, wyniki badań nad każdym z nich osobno sugerują potencjalne korzyści ich synergicznego działania. Wprowadzenie takich rozwiązań może znacząco poprawić tolerancję terapii eradykacyjnej oraz komfort pacjentów, stanowiąc krok w kierunku bardziej zindywidualizowanego podejścia w leczeniu H. pylori ^{1, 3, 4 6, 7, 9}.

PODSUMOWANIE
Synergia działania maślanu sodu, probiotyków i prebiotyków w dietoterapii stanowi nowoczesne podejście do wspomagania zdrowia przewodu pokarmowego. W leczeniu IBS połączenie maślanu sodu z laktitolem oraz S. cerevisiae wspiera regenerację śluzówki, zmniejsza stany zapalne oraz redukuje dolegliwości bólowe. Synergistyczne efekty będą obserwowane także w przypadku zmniejszania nasilenia skutków ubocznych przyjmowania leków np. w terapii eradykacyjnej H. pylori. W kontekście antybiotykoterapii w leczeniu H. pylori, kombinacja maślanu sodu z S. boulardii i L. reuteri DSM 17648 wspiera eradykację bakterii, chroni mikrobiotę jelitową oraz minimalizuje skutki uboczne antybiotyków, zapewniając wsparcie mikroflory jelitowej i odbudowę bariery jelitowej.

Współczesne podejście do wspierania zdrowia przewodu pokarmowego uwzględnia integrację składników takich jak maślan sodu, probiotyki i prebiotyki. Kombinacja maślanu sodu z laktitolem oraz Saccharomyces cerevisiae wykazuje korzystne efekty w terapii zespołu jelita drażliwego (IBS), wspierając regenerację błony śluzowej jelit, redukcję stanów zapalnych oraz łagodzenie dolegliwości bólowych. Włączenie takich strategii może istotnie wpłynąć na poprawę jakości życia pacjentów i stanowić ważny element personalizacji terapii dietetycznej. W leczeniu Helicobacter pylori rośnie znaczenie terapii wspomagających, które mogą minimalizować działania niepożądane antybiotykoterapii, takie jak dysbioza czy biegunki. Składniki, takie jak maślan sodu, Saccharomyces boulardii i Lactobacillus reuteri DSM 17648, wykazują potencjał w ochronie mikrobioty jelitowej oraz wspieraniu regeneracji błony śluzowej przewodu pokarmowego. Ich działanie może uzupełniać intensywne schematy eradykacyjne, przyczyniając się do poprawy tolerancji leczenia i skuteczności terapii. Zastosowanie wspomagających składników dietetycznych w terapii chorób przewodu pokarmowego stanowi obiecującą strategię w leczeniu pacjentów, u których konieczne jest wsparcie funkcji bariery jelitowej i mikrobioty podczas intensywnych terapii farmakologicznych. Koncepcja synergicznego działania składników otwiera nowe możliwości w skutecznej, spersonalizowanej dietoterapii.