Choroba Gravesa-Basedowa (łac. struma diffusa toxica) jest zaliczana do grupy chorób autoimmunologicznych o cechach nadczynności tarczycy. Kto jest szczególnie narażony na wystąpienie choroby Basedowa? Jakie dokładnie dolegliwości towarzyszą tej jednostce chorobowej? Czy istnieją szczegółowe zalecenia dietetyczne dla pacjentów z tą jednostką chorobową?

Przyczyny choroby

Około 1 milion osób w Polsce zmaga się ze schorzeniami tarczycy. Występowanie choroby Basedowa jest niezależne od wieku, chociaż informacje na temat tego schorzenia znajdujące się w literaturze najczęściej wskazują na przypadki zachorowań wśród osób dorosłych będących w średnim wieku¹⁻³.

Do dziś nie poznano czynnika, który bezpośrednio przyczynia się do wywołania choroby Gravesa-Basedowa. Istnieją przypuszczenia, że pojawienie się opisywanego schorzenia jest wynikiem stanu organizmu, w którym układ immunologiczny niszczy własne komórki, będąc odpowiedzialnym za wytworzenie autoprzeciwciał skierowanym przeciw receptorom TSH, w wyniku czego dochodzi do stymulacji wzrostu tarczycy oraz rozwoju jej unaczynienia, a przede wszystkim do wzmożonego wydzielania jej hormonów. Pojawiają się także hipotezy, że wystąpienie choroby Basedowa zależy od płci, ponieważ schorzenie to u kobiet pojawia się ponad 10 razy częściej niż u mężczyzn. W związku z tym przypuszcza się, że estrogeny mogą być czynnikiem odgrywającym ważną rolę w rozwoju choroby. Także narażenie na silny i długotrwały stres może mieć decydujący wpływ na ujawnienie się tego schorzenia. Endokrynolodzy i psychiatrzy wskazują, że osoby, które przeżyły silny uraz psychiczny, są bardziej narażone na wystąpienie choroby Gravesa-Basedowa. Niekiedy choroba Basedowa może występować razem z innymi schorzeniami, które także mają podłoże autoimmunologiczne, jak np. reumatoidalne zapalenie stawów, niedokrwistość złośliwa¹⁻⁶.

Objawy mogące świadczyć o występowaniu choroby Gravesa-Basedowa

W przebiegu choroby Basedowa występują zarówno objawy ogólne typowe dla nadczynności tarczycy, jak również dolegliwości charakterystyczne wyłącznie dla tej jednostki chorobowej. Zazwyczaj obserwuje się u pacjenta efekty „nadprodukcji” hormonów tarczycy (objawy nadczynności tego gruczołu). Jednak zdarzają się także przypadki, w których funkcjonowanie tarczycy jest prawidłowe bądź osłabione (objawy charakterystyczne dla niedoczynności).

Choroba Gravesa-Basedowa charakteryzuje się nawracającym przebiegiem z okresami zaostrzeń oraz remisji.

Objawy choroby Gravesa-Basedowa związane z nadczynnością tarczycy to m.in.:

• uczucie rozdrażnienia, nerwowość,
• szybka męczliwość, duszność,
• nadmierne pocenie się,
• brak tolerancji na zmiany temperatury – nietolerancja na ciepło,
• tachykardia, uczucie kołatania serca,
• zmniejszenie masy ciała,
• drżenie mięśni, drobnofaliste drżenie rąk,
• skóra jest zaróżowiona, ciepła, wilgotna i aksamitna,
• częste oddawanie stolca, biegunki,
• zwiększony apetyt^{1, 2, 4–6}.

Do innych objawów choroby Gravesa-Basedowa można zaliczyć dolegliwości związane z autoimmunologicznym podłożem tej jednostki chorobowej. Należą do nich m.in.:

• wytrzeszcz gałek ocznych – naciekowy wytrzeszcz oczu określany jako oftalmopatia, występuje u ok. 30% zdiagnozowanych pacjentów;
• obrzęk śluzowaty – określany także jako obrzęk przedgoleniowy, którego występowanie obserwuje się zaledwie u 2% osób cierpiących na chorobę Basedowa; najczęściej pojawia się na przedniej powierzchni kości piszczelowej;
• akropachia tarczycowa – uczucie obrzęku palców u rąk, ale także niekiedy u stóp, którym towarzyszą podokostnowe zgrubienia kości; jest to objaw swoisty dla opisywanej jednostki chorobowej, choć rzadko obserwowany;
• wole naczyniowe − powiększenie tarczycy, obserwowane u ponad 80% pacjentów z tą chorobą; przy badaniu palpacyjnym wole jest miękkie, nie wyczuwa się guzków, najczęściej powiększenie jest równomiernie; skuteczna terapia pozwala na ustąpienie objawów^{1, 2, 6, 7}.