Mimo intensywnego rozwoju medycyny i odpowiedniej prewencji choroby układu krążenia nadal są główną przyczyną zgonów na całym świecie. W dalszym ciągu rocznie więcej ludzi umiera z powodu CHUK niż z jakiejkolwiek innej przyczyny.
Niezmiernie istotne jest więc, aby zażywane leki były przyjmowane zgodnie z zaleceniami − jedne przed, inne zaś po posiłku. Ponadto składniki żywności mogą zaburzać lub wzmagać działanie preparatów farmaceutycznych. Na podstawie piśmiennictwa i aktualnych badań w artykule zostaną przedstawione rodzaje interakcji żywności z lekami1.
Pierwsze interakcje pomiędzy lekami a żywnością dostrzeżono za czasów Paracelsjusza (lekarza, przyrodnika oraz filozofa). Najczęstsze oddziaływania dotyczą fazy farmakokinetycznej, czego skutkiem jest zmniejszenie bądź zwiększenie stężenia leku oraz występowanie zjawiska antagonizmu bądź synergizmu między lekami a żywnością. Składniki pokarmowe mogą zaburzać działanie preparatów farmaceutycznych, wpływać na intensywność objawów niepożądanych1.
Uwzględniając czynniki, które mają wpływ na działanie leków, wyróżnia się 3 główne rodzaje/fazy interakcji pomiędzy lekami i żywnością. Pierwszą fazą, w której zachodzą oddziaływania, jest faza farmaceutyczna (interakcje zachodzą głównie w czasie przygotowania leku), drugą fazą jest faza farmakodynamiczna, trzecią − faza farmakokinetyczna1.
Faza farmakodynamiczna
Oddziaływania farmakodynamiczne występują wówczas, gdy skutek działania jednego leku jest zmieniany przez inną substancję czynną. Synergizmem nazywa się dodatnie działanie, zaś przeciwstawne − antagonizmem. Synergizm to zdarzenie związane z obustronnym potęgowaniem działania dwóch lub więcej ksenobiotyków, które są zażywane w bliskiej odległości czasowej bądź w tym samym czasie. Synergizm dzieli się na: synergizm hiperaddycyjny lub addycyjny. Dokładne informacje przedstawia tabela 1.
| Składnik pokarmowy | Lek |
Przykładowe skutki działań synergicznych |
| Kofeina | Kofeina aminofenazon/kwas acetylosalicylowy | Zwiększenie działania przeciwbólowego |
| Kofeina | Aminofilina | Niepokój, tachykardia, zaburzenia snu |
| Kofeina | Kofeina | Pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia rytmu serca, bezsenność, bóle głowy |
| Kofeina | Teofilina | Zaburzenia rytmu serca, skurcze mięśni, pobudzenie psychoruchowe, tachykardia |
| Sole potasowe | Inhibitory konwertazy angiotensyny/spironolakton | (zwiększenie stężenia witaminy K we krwi), osłabienie mięśni, zaburzenia rytmu serca, ból głowy |
| Lukrecja | Furosemid | (obniżenie stężenia witaminy K we krwi), bóle i skurcze mięśni, zaburzenia rytmu serca |
| Lukrecja | Glikozydy naparstnicy | (obniżenie stężenia witaminy K we krwi), zaburzenia rytmu serca |
| Zmniejszenie spożycia sodu | Niesteroidowe leki przeciwzapalne/inhibitory konwertazy angiotensyny | Zagrożenie uszkodzenia nerek |
Interakcje występujące między lekami a żywnością mają ogromne znaczenie w aspekcie skuteczności leczenia. Żywność spożywana przez pacjentów może zwiększać bądź zmniejszać biodostępność leków. Spożywane produkty mogą również oddziaływać na czas, po którym lek zacznie działać.
