Zaparcia są częstym powodem konsultacji pediatrycznych i gastroenterologicznych. Nawet 40% tych wizyt dotyczy dzieci przed ukończeniem 1. r.ż., a 16% dzieci w wieku 22 miesięcy. Zaparcie może mieć podłoże organiczne lub czynnościowe. Do przyczyn organicznych zalicza się m.in. chorobę Hirschsprunga, choroby endokrynologiczne, metaboliczne, neurologiczne, przeszkodę mechaniczną, nieprawidłowości anatomiczne czy też stosowanie niektórych leków. Prawie 95% przypadków zaparć to zaparcia czynnościowe, określane również jako zaparcia nawykowe, nie wymagające skomplikowanej diagnostyki czy leczenia w warunkach szpitalnych¹ .

Otyłość to istotny problem zdrowia publicznego. Od wielu lat, zarówno na świecie jak i w Polsce, odsetek dzieci z nadmierną masą ciała rośnie w zatrważającym tempie, mimo podejmowania wielu działań o charakterze profilaktycznym. Jak wskazuje raport Najwyższej Izby Kontroli (NIK), z przeprowadzonej kontroli w placówkach Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) i Ambulatoryjnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej (AOS) w latach2018–2020 r., nadwagę lub otyłość zdiagnozowano u ok. 22% polskich dzieci¹.

Karmienie jest procesem złożonym, który wymaga zaangażowania wielu systemów, m.in. centralnego i obwodowego układu nerwowego, mechanizmu ustno-gardłowego, układu krążeniowo-oddechowego, przewodu pokarmowego, oraz prawidłowej budowy i funkcjonowania struktur twarzoczaszki i układu mięśniowo-szkieletowego. Dodatkowo, aby interakcje te przebiegały w sposób prawidłowy, niezbędne jest nabywanie umiejętności niezbędnych do etapu rozwojowego dziecka i jego fizjologii. Zakłócenie w którymkolwiek z tych systemów naraża dziecko na ryzyko pojawienia się trudności w prawidłowym pobieraniu pokarmów i w rezultacie może prowadzić do poważnych konsekwencji. W przypadku rozwoju i utrzymywania się pediatrycznych zaburzeń karmienia (Pediatric Feeding Disorder, PFD) można zaobserwować nieprawidłowości w więcej niż jednym z powyższych systemów. Ocena i wdrożenie efektywnego planu interwencji PFD wymaga zaangażowania specjalistów z wielu dyscyplin^1,2.

W niniejszym artykule kontynuowany jest temat dotyczący trudności w karmieniu i jedzeniu u dzieci. W pierwszej części omówiono różne formy tych trudności oraz ich potencjalne przyczyny medyczne. Poza podłożem organicznym, w procesie diagnostycznym i terapeutycznym, należy rozważyć inne, równie ważne czynniki.

Niniejszym artykułem otwieramy cykl tematów związanych z zaburzeniami jedzenia u dzieci. W pierwszej części omówione zostaną różne formy trudności w karmieniu
i jedzeniu oraz ich przyczyny medyczne, natomiast w kolejnych wydaniach poruszymy kwestie przyczyn neurologopedycznych oraz psychicznych.

Zaburzenia odżywiania takie jak anoreksja, bulimia czy zespół napadowego objadania się są jednostkami chorobowymi dosyć dobrze poznanymi wśród specjalistów. Wynika to w dużej mierze z efektów edukacyjnych realizowanych na studiach oraz dostępnych powszechnie informacji dotyczących tych zaburzeń w publikacjach naukowych czy w mediach. Jest natomiast zaburzenie, które pod akronimem ARFID (Avoidant Restrictive Food Intake Disorder) – skrywa dość niespecyficzne zaburzenie odżywiania, które różni się znacznie od tych dobrze nam znanych.