person_addDołącz
menu close arrow_back_ios person_add home

Rola składników naturalnych w zapobieganiu chorobie Parkinsona

Dietetyk kliniczny Monika Dudek-Palaczyk

Z GABINETU DIETETYKA

01-07-2017

12/2017

Nadal trudno wskazać konkretne czynniki wywołujące chorobę Parkinsona. Niestety, brak takiej wiedzy sprawia światu medycznemu ogromny kłopot nie tylko we właściwym leczeniu tego schorzenia, ale przede wszystkim w jego zapobieganiu. Dzięki licznie prowadzonym badaniom na ten temat można jednak zaobserwować pewne prawidłowości pozwalające na zmniejszenie ryzyka wystąpienia tej jednostki chorobowej. Naukowcy podkreślają, iż istotną rolę odgrywa prawidłowy sposób żywienia i prowadzony styl życia.

KOENZYM Q10

W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań dotyczących skuteczności terapii antyoksydacyjnych w chorobie Parkinsona oraz wykorzystania koenzymu Q10 w jej profilaktyce. Niektóre z uzyskanych wyników wskazują, iż niedobór koenzymu Q10 może być jedną z głównych przyczyn rozwoju omawianego schorzenia. Związek ten występuje w organizmie ludzi oraz zwierząt. Także produkty pochodzenia roślinnego mogą być jego źródłem, czego dobrym przykładem może być olej rzepakowy (zawiera ponad 60 µg/g koenzymu Q10)12.

KWAS DOKOZAHEKSAENOWY

Kwasy omega-3, szczególnie kwas dokozaheksaenowy (DHA), od wielu lat są tematem licznych badań, w tym także tych dotyczących starzenia się organizmu i rozwoju chorób neurodegeneracyjnych. Okazuje się, iż DHA, którego źródłem w diecie są np. tłuste ryby morskie, to nie tylko istotny czynnik wspomagający funkcje poznawcze, wykazujący działanie przeciwzapalne, ale także związek mogący mieć duże znaczenie w terapii depresji oraz zapobieganiu i leczeniu chorób wieku starczego, w tym choroby Parkinsona. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych (szczurach), u których wcześniej wywołano chorobę Parkinsona, a następnie suplementowano DHA, zaobserwowano mniejszą ilość zniszczonych komórek dopaminergicznych13.

KOFEINA

Przypuszcza się, iż kofeina może wykazywać działanie neuroprotekcyjne. Najprawdopodobniej wiąże się to z jej działaniem przeciwzapalnym oraz zdolnością do obniżania poziomu wytwarzania tlenku azotu w organizmie. Palacios i wsp. zaprezentowali wyniki badań, z których wynika, iż regularne przyjmowanie kofeiny w diecie wiąże się z mniejszym ryzykiem rozwoju choroby Parkinsona. Co ciekawe, opisywane efekty są bardziej wyraźne u mężczyzn niż u kobiet14, 15.

ALKOHOL

W ubiegłych latach naukowcy starali się znaleźć zależność pomiędzy wypijaniem alkoholu (głównie skupiono się na spożyciu czerwonego wina) a wpływem na zdrowie człowieka i rozwój chorób, np. neurodegeneracyjnych. Szczególne zainteresowanie budziło działanie resweratrolu i kwercetyny. W literaturze pojawiły się wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych (szczurach) wskazujące na neuroprotekcyjne działanie resweratrolu na komórki dopaminergiczne. Jednak zjawisko korzystnego wpływu alkoholu na nasze zdrowie nie zostało w pełni poznane. Okazuje się również, że ilości resweratrolu znajdującego się w butelce czerwonego wina są znikome i by osiągnąć oczekiwany efekt terapeutyczny, należałoby wypić ogromne ilości tego trunku, dlatego lepszym jednak rozwiązaniem będzie poszukiwanie owego związku o dobroczynnym działaniu w produktach takich jak, np. czarne winogrono, morwa, żurawina, borówka czernica, kakao16. Co więcej w literaturze, pojawiają się także doniesienia o negatywnym wpływie napojów alkoholowych na układ nerwowy i związek nadmiernego spożycia alkoholu na rozwój chorób z zespołu otępiennych. Niektórzy autorzy wskazują, iż nadużywanie alkoholu (tj. wypijanie powyżej 4 drinków w ciągu dnia) wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju zaburzeń poznawczych oraz demencji17, 18. 

GENISTEINA

Jeden z izoflawonów, jakim jest genisteina zawarta w soi, może także odgrywać istotne znaczenie w profilaktyce choroby Parkinsona. Wyniki badań prowadzonych w ostatnich latach wskazują na jej zdolność do zmniejszania uszkodzeń powodowanych przez komórki nowotworowe. Co więcej, może ograniczać objawy Parkinsona u osób, u których już doszło do rozwoju opisywanego schorzenia19-21.

WITAMINY I SKŁADNIKI MINERALNE

Osobom narażonym na rozwój chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Parkinsona, dietetycy zalecają spożywanie większej ilości produktów bogatych w witaminy określane mianem przeciwutleniaczy (w literaturze najczęściej mowa o witaminie E i C). Dzięki właściwościom neutralizowania wolnych rodników w organizmie mogą zapobiegać rozwojowi wielu schorzeń. Równie duże znaczenie przywiązuje się do dostarczania z dietą odpowiedniej ilości witaminy B6, która ma działać ochronnie na układ nerwowy i zapobiegać rozwojowi choroby Parkinsona22.

Naukowcy zwracają także uwagę na dostarczanie z pożywieniem odpowiedniej ilości składników mineralnych. Okazuje się, że spożywanie żywości obfitującej w żelazo, cynk i magnez zmniejsza ryzyko rozwoju choroby Parkinsona23.

KWAS URSOLOWY

Związek należący do grupy triterpenów pentacyklicznych, nazywany kwasem ursolowym, chroni przed uszkodzeniami powodowanymi przez komórki nowotworowe. Według badaczy hamuje tworzenie wolnych rodników oraz utlenianie lipidów w organizmie, zmniejsza wytwarzanie cytokin prozapalnych. Naturalnym źródłem kwasu ursolowego w diecie jest dobrze znana nam w Polsce przyprawa − majeranek24.

KURKUMINA

Kurkumina, pochodząca z kłącza ostryżu długiego, wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające, dzięki czemu pośrednio może chronić komórki organizmu przed uszkodzeniami (np. przed działaniem neurotoksycznym). Kurkumina − poprzez zdolność modulowania aktywności niektórych enzymów czy genów − może wywierać wpływ na patogenezę schorzeń neurodegeneracyjnych (np. chorobę Parkinsona)25.

 

Wiedza, jaką obecnie dysponujemy na temat choroby Parkinsona, pozwala stwierdzić, iż niewłaściwy sposób odżywiania może mieć istotny wpływ na jej rozwój, podobnie jak w przypadku innych chorób neurodegeneracyjnych, na jakie jesteśmy narażeni szczególnie w wieku podeszłym. Jednak nadal trudno sformułować dokładne zalecenia, które dawałyby gwarancję ochrony przed rozwojem np. choroby Parkinsona. Możemy jedynie starać się modyfikować dotychczasowy sposób żywienia naszych pacjentów na zdrowszy, zachęcając do włączenia do codziennego jadłospisu produktów bogatych w związki, które mogą zmniejszać ryzyko rozwoju opisywanego schorzenia.

PRZYPISY

  1. Aoyama K., Nitration of manganese superoxide dismutase in cerebrospinal fluids is a marker for peroxynitrite-mediated oxidative stress in neurodegenerative diseases, „Ann. Neurol.” 47, 2000, 524–527.
  2. Good P.F., Hsu A., Werner P., Perl D.P., Olanow C.W., Protein nitration in Parkinson’s disease, „J. Neuropathol. Exp. Neurol.” 58, 1998, 338–342.
  3. Hughes K.C., Gao X., Kim I.Y., Wang M., Weisskopf M.G., Schwarzschild M.A., Ascherio A., Intake of dairy foods and risk of Parkinson disease, „Neurology” Jun 8, 2017; pii: 10.1212/WNL.0000000000004057.
  4. Jiang W., Ju C., Jiang H., Zhang D., Dairy foods intake and risk of Parkinson's disease: a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies, „Eur J Epidemiol.” 29(9), 2014, 613−619.
  5. Miyake Y., Sasaki S., Tanaka K., Fukushima W., Kiyohara C., Tsuboi Y., Yamada T., Oeda T., Miki T., Dietary fat intake and risk of Parkinson's disease: a case-control study in Japan, „J Neurol Sci.” 288(1−2), 2010, 117−122.
  6. Chen H., Zhang S.M., Hernán M.A., Willett W.C., Ascherio A., Dietary intakes of fat and risk of Parkinson's disease, „Am J Epidemiol.” 1, 157(11), 2003, 1007−1014.
  7. Alcalay R.N., Gu Y., Mejia-Santana H., Cote L., Marder K.S., Scarmeas N., The association between Mediterranean diet adherence and Parkinson's disease, „Mov Disord.” 27(6), 2012, 771−774.
  8. Kim J.H., Hwang J., Shim E., Chung E.J., Jang S.H., Koh S.B., Association of serum carotenoid, retinol, and tocopherol concentrations with the progression of Parkinson's Disease, „Nutr Res Pract.” 11(2), 2017, 114−120.
  9. Campdelacreu J., Parkinson disease and Alzheimer disease: environmental risk factors, „Neurologia” 29(9), 2014, 541−519.
  10. Morroni F., Tarozzi A., Sita G., Bolondi C., Zolezzi Moraga J.M., Cantelli-Forti G., Hrelia P., Neuroprotective effect of sulforaphane in 6-hydroxydopamine-lesioned mouse model of Parkinson's disease, „Neurotoxicology” 36, 2013, 63−71.
  11. Cook A.L., Vitale A.M., Ravishankar S., Matigian N., Sutherland G.T., Shan J,, Sutharsan R., Perry C., Silburn P.A., Mellick G.D., Whitelaw M.L., Wells C.A., Mackay-Sim A., Wood S.A., NRF2 activation restores disease related metabolic deficiencies in olfactory neurosphere-derived cells from patients with sporadic Parkinson's disease, „PLoS One” 6(7), 2011, e21907.
  12. Zhu Z.G., Sun M.X., Zhang W.L., Wang W.W., Jin Y.M., Xie C.L., The efficacy and safety of coenzyme Q10 in Parkinson's disease: a meta-analysis of randomized controlled trials, „Neurol Sci.” 38(2), 2017, 215−224; doi: 10.1007/s10072-016-2757-9. Epub 2016 Nov 9.
  13. Hacioglu G., Seval-Celik Y., Tanriover G., Ozsoy O., Saka-Topcuoglu E., Balkan S., Agar A., Docosahexaenoic acid provides protective mechanism in bilaterally MPTP-lesioned rat model of Parkinson's disease, „Folia Histochem Cytobiol.” 50(2), 2012, 228−238.
  14. Palacios N., Gao X., McCullough M.L., Schwarzschild M.A., Shah R., Gapstur S., Ascherio A., Caffeine and risk of Parkinson's disease in a large cohort of men and women, „Mov Disord.” 27(10), 2012, 1276−1282; doi: 10.1002/mds.25076. Epub 2012 Aug 27.
  15. Khadrawy Y.A., Salem A.M., El-Shamy K.A., Ahmed E.K., Fadl N.N., Hosny E.N., Neuroprotective and Therapeutic Effect of Caffeine on the Rat Model of Parkinson's Disease Induced by Rotenone, „J Diet Suppl.” 14(5), 2017, 553−572.
  16. Zhang F., Shi J.S., Zhou H., Wilson B., Hong J.S., Gao H.M., Resveratrol protects dopamine neurons against lipopolysaccharide-induced neurotoxicity through its anti-inflammatory actions, „Mol Pharmacol.” 78(3), 2010, 466−477.
  17. Neafsey E.J., Collins M.A., Moderate alcohol consumption and cognitive risk, "Neuropsychiatr. Dis. Treat." 2011; 7: 465–484. 71.
  18. Panza F., Frisardi V., Seripa D. i wsp., Alcohol consumption in mild cognitive impairment and dementia: harmful or neuroprotective?, "Int. J. Geriatr. Psychiatry" 2012; 27: 1218–1238.
  19. Baluchnejadmojarad T., Roghani M., Nadoushan M.R., Bagheri M., Neuroprotective effect of genistein in 6-hydroxydopamine hemi-parkinsonian rat model, „Phytother Res.” 23(1), 2009, 132−135.
  20. Liu L.X., Chen W.F., Xie J.X., Wong M.S., Neuroprotective effects of genistein on dopaminergic neurons in the mice model of Parkinson's disease, „Neurosci Res.” 60(2), 2008, 156−161; Epub 2007 Oct 23.
  21. Seidl S.E., Santiago J.A., Bilyk H., Potashkin JA., The emerging role of nutrition in Parkinson's disease, „Front Aging Neurosci.” 6, 2014, 36; Published online 2014 Mar 7.
  22. Hughes K.C., Gao X., Kim I.Y., Rimm E.B., Wang M., Weisskopf M.G., Schwarzschild M.A., Ascherio A., Intake of antioxidant vitamins and risk of Parkinson's disease, „Mov Disord.” 31(12), 2016, 1909−1914.
  23. Zhao H.W., Lin J., Wang X.B., Cheng X., Wang J.Y., Hu B.L., Zhang Y., Zhang X., Zhu J.H., Assessing plasma levels of selenium, copper, iron and zinc in patients of Parkinson's disease, „PLoS One” 8(12), 2013, e83060.
  24. Yoo K.Y., Park S.Y., Terpenoids as potential anti-Alzheimer’s disease therapeutics, „Molecules” 17, 2012, 3524−3538.
  25. Liua Z., Yub Z., Lib X. i wsp., Curcumin protects against A53T alpha-synuclein-induced toxicity in a PC12 inducible cell model for Parkinsonism, „Pharmacol Res.” 63, 2011, 439−444.

O autorze

Monika Dudek-Palaczyk

CZYTAM ARTYKUŁY

Absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wydziału Lekarskiego II, kierunku Dietetyka. W ostatnich latach współpracowała jako dietetyk m.in. z Fundacją NUTRICIA (współtworząc program „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”), Fundacją Junior w Poznaniu, z Poradnią Nadciśnienia Tętniczego i Poradnią Zaburzeń Metabolicznych w Poznaniu, z gabinetem medycyny estetycznej Monalisa oraz Centrum Sportu i Rekreacji Fabianowo w Poznaniu. Obecnie prowadzi poradnię dietetyczną Simply Diet Plan we Wrześni.