Epidemiologia

Złogi w układzie moczowym powstają u ok. 10% populacji. Wśród 25% chorych, u których powstał pierwszy złóg, w ciągu najbliższych 10 lat dojdzie do wytworzenia kolejnego, a u 40% dojdzie do nawrotu w ciągu 15 lat^{2, 3}. Choroba prawie dwukrotnie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety (średnio 10,1% mężczyzn vs. 7,1% kobiet) ⁴. Najczęstszym objawem kamicy moczowej jest kolka nerkowa. Według statystyk ryzyko wystąpienia kolki nerkowej u chorych z kamicą nerkową wynosi 15% w ciągu 3 lat i niemal 50% w okresie 10 lat od pierwszego ataku. Prawdopodobieństwo nawrotu kolki nerkowej po pierwszym epizodzie u chorych bez postępowania profilaktycznego wynosi ~15% w ciągu roku, do 40% w ciągu 5 lat i 50% w ciągu 10 lat^{5, 6}.

Patogeneza

Kamica nerkowa – to nic innego jak obecność kamieni w nerce lub drogach odprowadzających mocz. Kamień, który dostał się do pęcherza moczowego, zwykle jest łatwo z niego wydalany (kamienie o średnicy < 6 mm, szczególnie usytuowane w dystalnym odcinku moczowodu). Im bardziej proksymalnie znajduje się kamień, tym mniejsza szansa na jego spontaniczne wydalenie z moczem. Szczególnie trudne do wydalenia są duże kamienie o średnicy powyżej 10 mm³. W warunkach prawidłowych substancje obecne w moczu występują w formie rozpuszczonej. Czasem jednak ich stężenie jest zbyt duże i nie dochodzi do ich całkowitego rozpuszczenia. Początkowo mają one formę bardzo drobnych kryształków, wokół których nawarstwiają się kolejne powłoki (potocznie nazywane błotem, a potem piaskiem), jednak z czasem łączą się w coraz większe kompleksy, co prowadzi do powstania finalnej formy kamieni moczowych, czyli złogów. Złogi mogą przybierać różne formy chemiczne ze względu na rodzaj substancji składowej, która w nich dominuje. Najczęściej zbudowane są ze szczawianu i fosforanu wapnia (kamienie wapniowe – to prawie 80% przypadków kamicy), rzadziej z kwasu moczowego, fosforanu magnezowo-amonowego (tzw. struwitu), najrzadziej z cystyny^{9, 10}. Rozwój kamicy nerkowej warunkuje wiele czynników pochodzenia zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego (tabela 1).