Wiadomo, że na skuteczność terapii ZO wpływa między innymi wczesne rozpoznanie zaburzenia i podjęcie stosownego leczenia. Na jakie objawy pacjenta trzeba zwrócić uwagę podczas wywiadu i na jakie zachowania wyczulić rodzinę  chorego?

Zaburzenia odżywiania u osób z cukrzycą typu 1

Cechą charakterystyczną zaburzeń odżywiania (ZO) jest obecność zaburzonych i uporczywych zachowań żywieniowych, w efekcie których zmienia się sposób spożywania i wchłaniania pokarmów oraz następuje znaczące upośledzenie zdrowia fizycznego i funkcjonowania psychospołecznego. Według klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-5 do grupy ZO zaliczany jest m.in. jadłowstręt psychiczny, żarłoczność psychiczna oraz zespół napadowego objadania się¹.

U niektórych pacjentów chorych na cukrzycę typu 1 obserwuje się celowe zmniejszanie lub pomijanie dawek insuliny w celu odchudzania się lub kontroli masy ciała. Zachowania te opisane są w grupie zachowań kompensacyjnych wymienionych w kryteriach diagnostycznych DSM-5 dla żarłoczności psychicznej (bulimii). Taki wzorzec zaburzonego odżywiania powszechnie nazywany jest diabulimią^{1, 2}. Szacuje się, że aż 14−36% osób z cukrzycą insulinozależną typu 1 nieprawidłowo dawkuje insulinę w celu kontroli masy ciała, a zachowania te są szczególnie częste wśród dziewcząt i młodych kobiet³.

Wskazówki do diagnozy

Ze względu na specyfikę zaburzenia pacjenci mogą niechętnie podawać lub pomijać niektóre informacje na temat swojego sposobu odżywiania i kontroli glikemii. Wynika to z przeżywanego przez nich poczucia winy i wstydu związanego ze sposobem odżywiania się, a także z obawy przed przymusem wdrożeniem leczenia, którego skutkiem będzie wzrost masy ciała. Poniżej opisano sygnały mogące wskazywać na celowe manipulowanie dawkami insuliny. Są to obszary, na które powinni zwrócić uwagę specjaliści pracujący z pacjentami. Warto także porozmawiać o nich z bliskimi pacjentów, ponieważ to rodzina na co dzień uczestniczy w życiu chorego, obserwuje jego zachowanie i może najwcześniej zaobserwować niepokojące sygnały³.

• Niezmiennie wysoki poziom hemoglobiny glikolowej (HbA1c). Jej poziom odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu poprzednich trzech miesięcy. Podwyższone wyniki świadczą o nieprawidłowej kontroli glikemii, przypadkowej bądź celowej. Mogą też być wskaźnikiem występowania epizodów objadania się u pacjenta¹. Wysoki poziom HgbA1c może powodować występowanie nieregularnych miesiączek lub zanik miesiączkowania⁴.
• Objawy hiperglikemii. Hiperglikemia może wystąpić w przypadku pominięcia lub zmniejszenia dawki insuliny i jest najczęściej rozpoznawana przez trzy naprzemiennie występujące objawy: hiperfagię, czyli zwiększone łaknienie, polidypsję − nasilone pragnienie i spożywanie płynów oraz wielomocz − zwiększone oddawanie moczu⁴.
• Nawracająca hipoglikemia. Przejawia się m.in. osłabieniem, wymiotami i nudnościami, niepokojem, tachykardią, rozszerzeniem źrenic, sennością. Jej objawy mogą dotyczyć pacjentów prowokujących wymioty, objadających się lub intencjonalnie przedawkowujących insulinę w celu umożliwienia sobie jedzenia słodyczy¹.