Kwas foliowy składa się z zasady pterydynowej, kwasu glutaminowego i p-aminobenzoesowego. Naturalnie w żywności występuje najczęściej w postaci folianów, które różnią się od kwasu foliowego liczbą reszt kwasu glutaminowego oraz stopniem utlenienia pierścienia pterydyny. Główna rola kwasu foliowego i folianów wiąże się z ich wpływem na metabolizm aminokwasów i kwasów nukleinowych. Najbardziej aktywna biologicznie w organizmie człowieka postać folianów – kwas tetrahydrofoliowy przenosi i dostarcza jednowęglowe reszty wielu związkom odpowiadającym między innymi za podział komórek i tworzenie kwasu nukleinowego, syntezę i przemiany aminokwasów, w tym przemiany homocysteiny do metioniny i histydyny do kwasu glutaminowego. To wszystko sprawia, że kwas foliowy i foliany są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komórek i już niewielki ich niedobór może mieć wpływ na ciągłość i efektywność procesów zachodzących w organizmie.
Foliany występują zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. W codziennej diecie najbardziej bogate źródła folianów stanowią surowe i mrożone warzywa, takie jak: szpinak, kapusta, brokuły, szparagi, brukselka, zielony groszek, jarmuż, pietruszka, bób, kiełki (150−200 mg/100 g) oraz orzechy (60−110 mg/100 g), nasiona słonecznika i pełnoziarniste produkty zbożowe. Spośród produktów pochodzenia zwierzęcego największą ilością tych związków charakteryzują się wątróbki (200−580 mg/100 g), jaja i niektóre sery (10−60 mg/100 g).
Ze względu na szczególną wrażliwość na działanie wysokiej temperatury, tlenu, pH środowiska oraz promieni słonecznych, część folianów zawartych w produktach żywnościowych ulega rozkładowi − nawet do 50−100%. Straty tych związków zwiększają się także wprost proporcjonalnie do czasu przechowywania produktów. Istotny problem w przypadku kwasu foliowego i jego pochodnych stanowi ich biodostępność, którą może zaburzać wiele czynników, takich jak: skład diety i interakcje pomiędzy składnikami, przyjmowanie leków i suplementów, stosowanie używek czy też stan fizjologiczny (prawidłowość przebiegu procesów wchłaniania i trawienia na skutek chorób, stan odżywienia organizmu). W efekcie biodostępność faktycznie spożytego kwasu foliowego i jego pochodnych może wynosić od 30 do 80%. Powszechnie jednak przyjmuje się, że średnia biodostępność folianów zawartych w żywności naturalnej wynosi około 50%, biodostępność syntetycznego kwasu foliowego znajdującego się w żywności wzbogacanej − to około 80%, a syntetycznego kwasu foliowego przyjmowanego jako suplement diety może dochodzić do 100%.
Kwas foliowy składa się z zasady pterydynowej, kwasu glutaminowego i p-aminobenzoesowego. Naturalnie w żywności występuje najczęściej w postaci folianów, które różnią się od kwasu foliowego liczbą reszt kwasu glutaminowego oraz stopniem utlenienia pierścienia pterydyny. Główna rola kwasu foliowego i folianów wiąże się z ich wpływem na metabolizm aminokwasów i kwasów nukleinowych. Najbardziej aktywna biologicznie w organizmie człowieka postać folianów – kwas tetrahydrofoliowy przenosi i dostarcza jednowęglowe reszty wielu związkom odpowiadającym między innymi za podział komórek i tworzenie kwasu nukleinowego, syntezę i przemiany aminokwasów, w tym przemiany homocysteiny do metioniny i histydyny do kwasu glutaminowego. To wszystko sprawia, że kwas foliowy i foliany są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komórek i już niewielki ich niedobór może mieć wpływ na ciągłość i efektywność procesów zachodzących w organizmie.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
Otyłość można uznać za jedną z ważniejszych i coraz powszechniej występujących chorób cywilizacyjnych. Zgodnie z raportem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization), na świecie żyje około 1,6 miliarda ludzi z nadwagą i otyłością, których wskaźnik masy ciała (BMI) przekracza 25. Alarmujące jest to, że liczba ta stale rośnie.
Otyłość towarzyszy naszej populacji od wieków. Ostatnie kilka dekad charakteryzuje się gwałtownym wzrostem występowania tej choroby. Otyłość nie jest jedynie wizualnym problemem kosmetycznym, ale stanowi znaczące zagrożenie dla zdrowia i życia. Intensywny wzrost masy ciała oraz zbyt niska aktywność fizyczna mają związek z przyrostem tłuszczowej masy ciała. Otyłość może być również objawem choroby, jak w przypadku zespołu Pradera-Williego. Choroba „wiecznego głodu” jest doskonałym przykładem tego, jak niepohamowany apetyt i znikoma aktywność fizyczna mogą doprowadzić do zagrażających życiu komplikacji, takich jak: zaburzenia oddychania, niewydolność serca i układu krążenia. Dlatego tak ważne jest poznanie patomechanizmu w zespole Pradera-Williego, aby ograniczyć do minimum konsekwencje otyłości.
Dieta należy obecnie do głównych komponentów niefarmakologicznego leczenia cukrzycy. Nadrzędnym celem jej stosowania jest kontrola stężenia glukozy we krwi oraz uzyskanie przez pacjenta odpowiedniej dla niego masy ciała, mieszczącej się w założonych normach, m.in. określanych przez wskaźnik masy ciała (BMI 18,5−24,9 kg/m2).
Zaleca się, by żywienie osoby cierpiącej na cukrzycę w pełni pokrywało nie tylko ilościowe zapotrzebowanie organizmu, ale także jakościowe, wraz z uwzględnieniem wpływu spożywanych produktów spożywczych na przemianę węglowodanów, profil lipidowy oraz glikemię. Wyżej opisane działania pozwalają na pragmatyczne zsynchronizowanie terapii żywieniowej z aktywnością fizyczną i farmakoterapią, nie zapominając przy tym o indywidualnych preferencjach chorego.
