Podobne korzystne efekty terapii osteoporozy uzyskuje się poprzez zwiększenie podaży wapnia z diety i w postaci suplementów. Jednak dawkę i rodzaj suplementu powinien dobrać lekarz. Dietetyk, układając plan żywienia dla seniora z osteoporozą, szczególnie musi zadbać o urozmaicenie jadłospisu w produkty bogate w wapń (np. jogurt naturalny, ser twarogowy, ser żółty, kefir, migdały, orzechy brazylijskie, brokuły, jarmuż, nasiona lnu lub nasiona chia). Należy przy tym pamiętać o innych trudnościach, z jakimi boryka się senior, jak np. utrata uzębienia i konieczność noszenia sztucznego uzębienia czy problem ze zmniejszonym wydzielaniem śliny przez ślinianki i uczuciem suchości w jamie ustnej, co może stać się problemem w spożywaniu niektórych proponowanych przez nas produktów obfitujących w wapń. W takiej sytuacji zaleca się szukanie rozwiązań tych problemów, np.:

• proponując ser twarogowy chudy, można zalecać wymieszanie go z jogurtem naturalnym, co powinno ułatwić przełknięcie porcji posiłku,
• ziarna i orzechy dodawać jako składnik pożywnego koktajlu, w takiej wersji będziemy mieć pewność, że duże twarde kawałki zostały pokruszone i są łatwe do przełknięcia.

Są to drobne zalecenia, ale z pewnością znacząco ułatwią seniorowi korzystanie z diety. Oprócz wzbogacenia diety w wapń, należy też pamiętać o czynnikach, które mogą zmniejszać jego wchłanianie w przewodzie pokarmowym pacjenta. Trzeba pamiętać, że wraz z wiekiem fizjologicznie zmienia się kwasowość żołądka oraz zdolność do trawienia i wchłaniania niektórych składników diety. Warto więc unikać czynników zewnętrznych, które mogą potęgować trudności w przyswajaniu przez organizm wapnia, jak np.:

• szczawiany – związki obecne w liściach roślin zielonych (np. szczaw, szpinak, rabarbar);
• fityniany – związki obecne w produktach zbożowych (np. płatki jęczmienne, chleb razowy) i suchych nasionach roślin strączkowych;
• nadmiar w diecie produktów będących dobrym źródłem fosforu, takich jak wędliny czy mięso zwierzęce; choć dostarczają one białko, oprócz tego wprowadzają do organizmu fosfor konkurujący z wapniem w przewodzie pokarmowym człowieka;
• nadmiar w diecie sodu i białka zwierzęcego.

Do czynników zmniejszających biodostępność wapnia należą także:

• niedobór witaminy D3,
• używki (alkohol, kawa),
• stres,
• przyjmowane leki, np. kortykosteroidy, niektóre antybiotyki, leki moczopędne.

Istnieją też czynniki sprzyjające wchłanianiu wapnia, jak np. laktoza, niektóre aminokwasy, kwas cytrynowy czy wspomniana wyżej witamina D3.

W planie dietetycznym dla pacjenta zmagającego się z osteoporozą należy zadbać nie tylko o odpowiednią podaż aktywnej formy witaminy D, tj. 1,25(OH)2D3, czy wapnia, ale także magnezu. Jego niedobór będzie nie tylko osłabiał wchłanianie wapnia z pokarmu, ale także negatywnie oddziaływał na siłę mięśni i ich skurcz, co w przypadku zapobiegania upadkom odgrywa ogromne znaczenie. Magnez można dostarczać z dietą, włączając do jadłospisu produkty bogate w ten składnik (np. kakao, kasza gryczana, pestki dyni, orzechy laskowe) i suplementując – tym jednak powinien zająć się lekarz^4–12.

Układając plan żywienia dla seniora zmagającego się z osteoporozą, dietetyk powinien myśleć nie tylko o zaleceniach żywieniowych w tej jednostce chorobowej, lecz wziąć też pod uwagę wiek pacjenta i możliwość współwystępowania innych schorzeń i problemu wielolekowości. Dlatego wskazując, jakie produkty w diecie są zalecane, a jakich lepiej unikać, nie można koncentrować się tylko na osteoporozie. Dodatkowo nie można zapomnieć o tym, że wraz ze starzeniem się organizmu dochodzi do fizjologicznych zmian, które dotykają nie tylko wzroku i słuchu, ale też przewodu pokarmowego, układu mięśniowego. Jeden pacjent z osteoporozą może samodzielnie wykonywać zalecenia dietetyczne, inny będzie potrzebował pomocy osób bliskich sprawujących nad nim opiekę. Ważne jest, by dietetyk dostosował zalecenia do stanu zdrowia pacjenta i jego poziomu samodzielności w chorobie.