Migrena to przewlekłe neurologiczne zaburzenie charakteryzujące się epizodycznymi atakami często jednostronnych bólów głowy, którym towarzyszą objawy ze strony układu autonomicznego, a także wrażliwość na światło i dźwięki. Część pacjentów w trakcie napadu skarży się także na mdłości, wymioty, zaburzenia perystaltyki jelit, wrażliwość na zapachy oraz osłabienie mięśniowe. Stan ten wyłącza z życia społecznego, pracy czy szkoły na co najmniej kilka godzin, do nawet kilku dni.

Migrenę dzieli się na klasyczną i z występującą aurą, w której napad bólu poprzedzają zaburzenia widzenia. Co ciekawe, migrena częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.

Uważa się, że pewne cechy fizjologiczne mogą predysponować do wystąpienia migreny. Wśród nich wymienia się metabolizm serotoniny, aktywację płytek krwi, zwiększoną wrażliwość na tlenek azotu, obniżone poziomy enzymów metabolicznych, nieprawidłową funkcję receptorów opioidowych i nieprawidłowości w elektroencefalografii (EEG)¹.

Z powodu nieprzyjemnego charakteru bólu i znacznego ograniczenia funkcjonowania dużą rolę przykłada się do odpowiedniej prewencji, która ma na celu zmniejszenie częstości oraz intensywności ataków. W tym celu stosuje się beta-blokery, antydepresanty, antagonisty kanału wapniowego i serotoniny, niesteroidowe leki przeciwzapalne, ryboflawinę (witaminę B₂) i wysokie dawki leków przeciwdrgawkowych¹. Czasami jednak leczenie niesie ze sobą szereg skutków ubocznych lub jest po prostu nieskuteczne, co generuje potrzebę szukania pomocy u fizjoterapeutów, psychologów oraz dietetyków.

Wpływ żywienia na występowanie migreny

Wśród czynników wyzwalających napad pacjenci często wymieniają pogodę, alkohol, stres, silny zapach, ekspozycję na światło i dźwięki, a także żywność. Patofizjologia migreny nie jest do końca poznana, ale sugeruje się, że czynniki żywieniowe mogą przyczyniać się do jej występowania, być może poprzez proces zapalenia i rozszerzania naczyń krwionośnych. Żywieniowe czynniki wyzwalające napad mogą mieć wpływ na patofizjologię migreny na co najmniej jednym etapie ataku. Mogą wpływać na korę mózgową, nerw trójdzielny, jądro nerwu trójdzielnego, wzgórze i szlaki limbiczne lub pień mózgu. Chemiczny bodziec może stymulować neuroreceptory, powodując wydzielenie neurotransmiterów¹. Doniesienia te potwierdzają osoby dotknięte migrenowymi bólami głowy. Kelman przeprowadził badania z udziałem 1207 pacjentów z migreną i potwierdził, że jedna na cztery osoby wskazywała żywność jako przyczynę ostrych ataków migrenowych². Z kolei w badaniu przekrojowym prowadzonym w poradni bólów głowy 98% pacjentów identyfikowało czynniki żywieniowe jako wyzwalające napad³. Wśród produktów najczęściej wymienianych jako powodujące napad migrenowy wymienia się owoce cytrusowe, herbatę, kawę, wieprzowinę, czekoladę, mleko, orzechy, colę. Składniki zawarte w pożywieniu mogą wpływać na zmiany naczyniowe i wywoływać migrenę u osób podatnych. Do składników tych zalicza się: tyraminę, histaminę, fenyloalaninę, fenole, alkohol, dodatki do żywności (azotan sodu, glutaminian sodu, aspartam) i kofeinę⁴.

Nie tylko same składniki pokarmowe zwiększają ryzyko wystąpienia migreny, ale także nadkonsumpcja i otyłość⁵. Mówi się również o związku migreny z zespołem metabolicznym oraz insulinoopornością⁶. Cukrzyca, zwiększony obwód talii i wyższe BMI, czyli komponenty zespołu metabolicznego, były częściej obserwowane u osób z migreną niż u osób nieskarżących się na napady. Zależność ta nie dotyczyła nadciśnienia i dyslipidemii⁶. W badaniu Bhoi i wsp. wykazano, że u 31,9% pacjentów z  migreną występuje zespół metaboliczny, a u 11,1% insulinooporność⁷. Podobną zależność zaobserwowano w badaniu Cavestro i wsp., w którym pacjenci z migreną mieli znacząco wyższy poziom glukozy i insuliny na czczo⁸.

Innym czynnikiem jest hipoglikemia związana np. z pomijaniem posiłków czy celowym postem4. Głodówka może być czynnikiem wyzwalającym napad u 25% dzieci i 40% dorosłych¹, natomiast w badaniu Iliopoulos i wsp. wykazano, że głód i omijanie posiłków było powodem migreny u 30% pacjentów⁹.