menu close arrow_back_ios person_add home

Probiotykoterapia w leczeniu boreliozy

Kontynuując temat boreliozy z poprzedniego wydania „Współczesnej Dietetyki”, tym razem przyglądamy się bliżej probiotykoterapii i wynikających z niej zaleceń żywieniowych.

Borelioza, zwana inaczej chorobą z Lyme, jest to wieloukładowa choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze. Większość nowych przypadków boreliozy jest diagnozowana w okresie od maja do listopada, przy czym 80% przypadków notuje się w czerwcu i lipcu. Po zachorowaniu, poza włączeniem antybiotykoterapii, należy wspierać proces zdrowienia przez zastosowanie leczenia żywieniowego wspierającego odporność. Do tego rodzaju działań należy zaliczyć probiotykoterapię celowaną, która w przypadku boreliozy ma łagodzić skutki uboczne antybiotykoterapii i działać przeciwzapalnie.

 

Borelioza – to choroba wywołana przez krętki Borrelia spp. Jest to infekcyjna choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze. Choroba z Lyme jest wieloukładową chorobą zapalną początkowo atakującą skórę, następnie stawy, ośrodkowy układ nerwowy i inne narządy, w tym serce. Nieleczona choroba może powodować poważne następstwa zdrowotne. Klasyczne leczenie boreliozy polega na stosowaniu antybiotykoterapii. Zastosowanie antybiotyków jest konieczne, ponieważ krętki unikają odpowiedzi immunologicznej poprzez zmniejszanie ekspresji białek powierzchniowych, które są celem układu odpornościowego. Innym mechanizmem obronnym stosowanym przez krętki jest zmienność antygenowa białek powierzchniowych oraz inaktywacja układu dopełniacza. Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi czas przyjmowania antybiotyków w leczeniu boreliozy wynosi do 28 dni. Dobór antybiotyku zależy od postaci boreliozy. Najczęściej stosuje się antybiotyki β-laktamowe, makrolidy i tetracykliny. Nie stwierdzono poprawy wyników leczenia przy wydłużeniu czasu przyjmowania antybiotyków. Pomimo skutecznie przeprowadzonej antybiotykoterapii boreliozy, potwierdzonej badaniami diagnostycznymi, w których nie wykazuje się aktywnej formy drobnoustroju, pacjenci mogą zgłaszać utrzymujące się miesiącami niespecyficzne objawy, do których zalicza się: bóle głowy, bóle mięśni i stawów, uczucie zmęczenia, zaburzenia funkcji poznawczych. Rozpoznaje się wtedy zespół poboreliozowy. Etiologia powyższych objawów nie jest jasna. Przypuszcza się, że są one wynikiem trwałego uszkodzenia tkanek przez krętki lub konsekwencją reakcji immunologicznej przeciwko Borrelia spp. Brak jest jednoznacznych dowodów pozwalających łączyć te dolegliwości z aktywnym zakażeniem, w związku z tym nie zaleca się przedłużonego lub ponownego leczenia przeciwdrobnoustrojowego1. Ewentualne polepszenie stanu zdrowia chorego przy przedłużonej antybiotykoterapii może wynikać z: wyleczenia innej infekcji występującej równolegle, efektu placebo, innych dodatkowych korzyści wynikających ze stosowania antybiotyków (tetracykliny wykazują działanie przeciwzapalne także poprzez hamowanie metaloproteinaz, a modulując funkcję neuronów, wpływają na obniżenie percepcji bólu)2. Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami antybiotykoterapia powinna być prowadzona pod osłoną probiotyków. Stosowanie antybiotyków, zawłaszcza w długotrwałych kuracjach, jest przyczyną zaburzenia składu mikrobioty jelitowej. Bardzo istotne jest wspieranie procesu leczenia dobrej jakości probiotykiem, by zapobiec zniszczeniu mikrobioty, a w konsekwencji rozwojowi rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego wywołanego przez bakterię Clostridium difficile, grzybicy i zaburzeń jelitowych.

Jak wiadomo, probiotyki – to żywe mikroorganizmy (najczęściej bakterie), które konsumowane przez ludzi wywierają korzystny efekt na zdrowie poprzez ilościowy i jakościowy wpływ na mikrobiotę jelitową i/lub modyfikację układu odpornościowego. Aby można było uznać dany szczep drobnoustroju za probiotyk, musi on spełniać kilka warunków, wśród nich m.in.: ludzkie pochodzenie, brak patogennego, negatywnego wpływu na organizm, odporność na działanie soku żołądkowego i enzymów trawiennych, czyli zdolność do przeżycia i zasiedlenia się w przewodzie pokarmowym. Działanie probiotyczne odnosi się zawsze do jednego konkretnego szczepu. Szczep probiotyczny powinien być zapisany w następujący sposób: nazwa rodzajowa (Lactobacillus), nazwa gatunkowa (L. rhamnosus) oraz oznaczenie literowo-cyfrowe (L. rhamnosus GG). Probiotyki – to przede wszystkim bakterie z rodziny Lactobacillus i rodzaje Bifidobacterium. Jednak gatunki Lactococcus, Streptococcus i Enterococcus, jak również niektóre niepatogenne szczepy Escherichia coli oraz niektóre pałeczki i szczepy drożdży, mogą również działać jako probiotyki3. Przewód pokarmowy jest naturalnym środowiskiem endosymbiotycznym dla gatunków probiotycznych. W organizmach ludzi bakterie Lactobacillus i Bifidobacteria są powszechnie obecne w pochwie i dolnym odcinku przewodu pokarmowego, a Bifidobakterie są również wykrywane w jamie ustnej. W przeważającej części probiotyki działają jak bakterie komensalne, przyczyniając się do utrzymania zdrowego środowiska jelitowego.

Kontynuując temat boreliozy z poprzedniego wydania „Współczesnej Dietetyki”, tym razem przyglądamy się bliżej probiotykoterapii i wynikających z niej zaleceń żywieniowych.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Marta Stelmasiak

CZYTAM ARTYKUŁY

Doktorantka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Zakładzie Immunologii, Biochemii i Żywienia, absolwentka technologii żywności i żywienia człowieka SGGW. Zainteresowania naukowe skupiają się wokół immunonutrition, immunologii ciężkich zakażeń, żywności funkcjonalnej i składników prozdrowotnych.