Amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) szacują, że stres stanowi około 75% wszystkich przyczyn wizyt u lekarzy1. Badania wskazują, że stres może być jedną z przyczyn choroby wrzodowej żołądka, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2., otyłości oraz zaburzeń depresyjnych. W kontroli reakcji organizmu na stres, oprócz psychologicznych metod pozwalających na radzenie sobie z nim, istotną rolę pełni wsparcie żywieniowe pacjenta. Reakcja stresowa generuje zwiększone wymagania fizjologiczne dla organizmu, a osoby przewlekle zestresowane potrzebują żywności o dużej gęstości odżywczej, aby dostarczyć prekursorów do syntez neurohormonów. Paradoksalnie reakcja stresowa powoduje, że pacjenci chętniej spożywają produkt o niskiej gęstości odżywczej, a ich dieta jest mniej różnorodna.
Najczęściej przytaczaną definicją stresu jest ta stworzona przez kanadyjskiego naukowca Hansa Selyego, który poświęcił całą swoją karierę naukową na badanie zjawiska stresu. Ponadto jako pierwszy wprowadził termin „stres” do słownictwa medycznego, który zdefiniował jako fizjologiczną, nieswoistą reakcję organizmu na wymagającą sytuację, czyli na stresor. Nieswoistość reakcji stresowej oznacza, że nie zależy ona od rodzaju stresora, który ją wywołuje. Stresorami mogą być bodźce psychiczne (np. utarta pracy lub bliskiej osoby), fizyczne (np. wysoka temperatura), fizjologiczne (np. stan zapalny, przetrenowanie), anatomiczne (np. obecność nowotworu), a także szereg czynników żywieniowych jak kofeina, czy nadmierna podaż cukrów prostych2-4. Hans Selye zauważył, że różne stresory powodują przerost kory nadnerczy i zanik grasicy u gryzoni laboratoryjnych2-6. Na podstawie swoich wieloletnich obserwacji stworzył wzorzec reakcji na stres, nazywany ogólnym zespołem adaptacyjnym (GAS, ang. General Adaptation Syndrome). W początkowej fazie alarmowej, gdzie zwykle stresor charakteryzuje się niskim natężeniem, dochodzi do mobilizacji organizmu. W drugiej fazie adaptacyjnej organizm nasila reakcje kataboliczne (np. wzrost ciśnienia krwi i poziomu glukozy). Natomiast jeśli stresor jest silny i działa przewlekle może pojawić się trzecia faza wyczerpania, w której możliwości adaptacyjne organizmu ulegają załamaniu i pojawiają się choroby2 . Procesy fizjologiczne, jakie zachodzą w trakcie reakcji stresowej, w dużym uproszczeniu obejmują dwie drogi: szybką odpowiedź neuronalną oraz wolniejszą odpowiedź hormonalną (ryc. 1). W pierwszej fazie odpowiedzi, stresor aktywuje współczulny układ nerwowy i rdzeń nadnerczy, które wydzielają aminy katecholowe (adrenalinę, noradrenalinę i dopaminę). Następnie dochodzi do aktywacji ścieżki hormonalnej, która obejmuje oś podwzgórze–przysadka–nadneracza (HPA, ang. hypothalamic–pituitary–adrenal), czego następstwem jest wyrzut kortyzolu do krwiobiegu4,5,7.
Tabela 1. Adaptacyjne reakcje organizmu na stresory ewolucyjne i powiązane z nimi współczesne konsekwencje zdrowotne6
Aktywacja tych dwóch ścieżek prowadzi do tzw. reakcji walki i ucieczki (ang. fight-or-flight), która z punktu widzenia ewolucji była mechanizmem umożliwiającym przetrwanie naszym przodkom. W dzisiejszych czasach, gdy stres staje się przewlekły i nie zawsze jest związany z zagrożeniem życia, może skutkować pojawieniem się objawów lub chorób o podłożu psychosomatycznym (faza wyczerpania)2 . Wśród chorób wynikających z przewlekłego stresu wymienić należy: wrzody żołądka i dwunastnicy, choroby czynnościowe przewodu pokarmowego, miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2., osteoporozę, choroby z autoagresji (np. reumatoidalne zapalenie stawów), bezsenność, zaburzenia hormonalne, lękowe i depresyjne2,4,5. Niektórzy uważają, że obecnie obserwujemy niedostosowanie reakcji stresowej do współczesnego stylu życia. Zakładając, że wszystkie reakcje organizmu na stres są nastawione na jego przetrwanie, w trakcie reakcji stresowej aktywności takie jak trawienie, wzrost, rozmnażanie pełnią drugorzędną rolę – ważne jest tu i teraz. Znakomitym przykładem niedostosowania reakcji stresowej do otaczających warunków jest insulinooporność oraz związany z nią zespół metaboliczny i otyłość. W tab. 1 zostały przedstawione adaptacyjne reakcje organizmu na stresory ewolucyjne i powiązane z nimi współczesne konsekwencje zdrowotne5 . Dlaczego przewlekły stres ma tak destruktywny wpływ na nasz organizm? Wynika to z faktu wpływu stresu na funkcje trzech układów, które utrzymują homeostazę całego organizmu: nerwowego, hormonalnego i odpornościowego. Te trzy układy nieustannie komunikują się między sobą za pomocą neuroprzekaźników, hormonów i cytokin. Pojawienie się stresora w którymkolwiek z tych układów będzie wpływało na pozostałe układy, gdyż są one jak naczynia połączone8.
Amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) szacują, że stres stanowi około 75% wszystkich przyczyn wizyt u lekarzy1. Badania wskazują, że stres może być jedną z przyczyn choroby wrzodowej żołądka, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2., otyłości oraz zaburzeń depresyjnych. W kontroli reakcji organizmu na stres, oprócz psychologicznych metod pozwalających na radzenie sobie z nim, istotną rolę pełni wsparcie żywieniowe pacjenta. Reakcja stresowa generuje zwiększone wymagania fizjologiczne dla organizmu, a osoby przewlekle zestresowane potrzebują żywności o dużej gęstości odżywczej, aby dostarczyć prekursorów do syntez neurohormonów. Paradoksalnie reakcja stresowa powoduje, że pacjenci chętniej spożywają produkt o niskiej gęstości odżywczej, a ich dieta jest mniej różnorodna.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
Na początku procesu motywacyjnego często pojawia się ciekawość wobec aktywności fizycznej czy diety. Nie ma szczególnych trudności ze znalezieniem chęci do pracy. To, co najczęściej nie działa, to podjęcie ostatecznej decyzji oraz odnalezienie w sobie siły w tej chwili, w której obecnie jesteśmy i która ostatecznie warunkuje efekt na kolejny dzień. Warto również zwrócić uwagę na temat silnej woli i wytrwałości, aby dietę i aktywność podtrzymać, czyli zbudować nawyk.
Prozdrowotne właściwości żywicy Mastiha doceniane były już setki lat temu. Ten aromatyczny wyciąg z drzewa mastyksowego spotykany jest wyłącznie w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Porastające tamtejsze słoneczne tereny drzewa skrywają w swoich pniach i korzeniach prawdziwy skarb.
Otyłość to złożona choroba przewlekła charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała poprzez wzrost ilości tkanki tłuszczowej w organizmie. Przyczynia się do powstania licznych komplikacji zdrowotnych. Statystyki dotyczące liczby osób z nadwagą i otyłością są alarmujące, a konsekwencje zdrowotne otyłości stanowią ogromne obciążenie dla służby zdrowia i kluczowe wyzwanie dla zdrowia publicznego, dlatego nieustannie trwa poszukiwanie rozwiązań mających na celu normalizację masy ciała w poszczególnych populacjach1,2. Do takich rozwiązań, zdaniem ekspertów, może należeć zmiana modelu żywienia na bardziej roślinny – wegetariański7.
