menu close arrow_back_ios person_add home

Diagnostyka laboratoryjna boreliozy z Lyme

Karolina Karabin

DIAGNOSTYKA

02-05-2019

23/2019

Borelioza z Lyme jest najczęściej występującą chorobą odkleszczową powodowaną przez bakterie z rodzaju Borrelia. Obraz choroby jest bardzo zróżnicowany, obejmuje wiele narządów i przebiega w kilku etapach. Dodatkowo złożona biologia bakterii oraz ograniczenia metod laboratoryjnych powodują, że rozpoznanie boreliozy z Lyme może przysparzać wielu trudności.

Borelioza z Lyme, inaczej choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa lub po prostu borelioza, jest wieloukładową chorobą bakteryjną powodowaną przez krętki Borrelia burgdorferi sensu lato oraz jej liczne odmiany. W Polsce są to głównie B. burgdorferi, B. garinii i B. afzelii. Krętki Borrelia są przenoszone na człowieka poprzez ukąszenie zakażonymi kleszczami z gatunku Ixodes ricinus lub Ixodes persulcatus. Borelioza z Lyme jest najczęstszą chorobą odkleszczową w rejonach Północnej Ameryki, Europy i Azji1, 2. W Polsce w 2017 roku zanotowano 21 516 zachorowań, najwięcej w województwie małopolskim3.

 

Etapy zakażenia krętkiem Borrelia burgdorferi

Obraz kliniczny boreliozy z Lyme jest bardzo zróżnicowany i wielonarządowy. W przebiegu choroby wyróżnia się trzy stadia: boreliozę wczesną miejscową, boreliozę wczesną rozsianą oraz boreliozę późną. Poszczególne etapy mogą występować osobno lub nakładać się na siebie4.

 

Borelioza wczesna miejscowa

W pierwszym etapie po kontakcie z zakażonym kleszczem u 30–60% zakażonych dochodzi do reakcji miejscowej i pojawienia się tzw. rumienia wędrującego (EM, łac. erythema migrans). Rumień jest czerwoną zmianą skórną z przejaśnieniem w środku przypominającym tarczę strzelniczą. EM pojawia się w miejscu ukąszenia przez kleszcza nie wcześniej niż po 1–3 tygodniach, a w niektórych przypadkach nawet po 3 miesiącach. Obecność EM w miejscu ukąszenia przez kleszcza jest wystarczająca, aby stwierdzić zakażenie krętkiem Borrelia i nie wymaga dalszej diagnostyki. Jednak jego brak nie wyklucza rozpoznania choroby. Etap wczesnej miejscowej boreliozy trawa od kilku dni do około 4 tygodni, a u chorego mogą pojawić się objawy grypopodobne, jak: gorączka, uczucie rozbicia czy powiększenie węzłów chłonnych. U osób nieleczonych objawy grypopodobne ustępują po około 4–12 tygodniach, a zakażenie przechodzi zwykle w kolejne stadium1, 4, 5.

 

Borelioza wczesna rozsiana

Na etapie wczesnej rozsianej boreliozy krętki zaczynają się rozprzestrzeniać po całym organizmie, zakażając stawy, mięśnie, układ nerwowy oraz krwionośny. Pojawia się wczesna neuroborelioza objawiająca się m.in. bólami głowy, przewlekłym zmęczeniem, zaburzeniami depresyjnymi. Dość rzadko na wczesnym etapie zakażenia występuje chłoniak limfocytowy skóry. Etap ten występuje przez około kilka tygodni od momentu zakażenia1, 4, 5.

 

Borelioza późna

Ostatnim stadium zakażenia jest borelioza późna, w której dochodzi do dalszego rozprzestrzeniania się bakterii po organizmie i pojawiania się poważniejszych powikłań. Może rozwinąć się bardzo niebezpieczna późna neuroborelioza, której objawem jest zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, borelioza stawowa lub zanikowe zapalenie skóry. Borelioza późna może trwać nawet przez kilka lat od zakażenia krętkiem1, 4, 5.

Borelioza z Lyme jest najczęściej występującą chorobą odkleszczową powodowaną przez bakterie z rodzaju Borrelia. Obraz choroby jest bardzo zróżnicowany, obejmuje wiele narządów i przebiega w kilku etapach. Dodatkowo złożona biologia bakterii oraz ograniczenia metod laboratoryjnych powodują, że rozpoznanie boreliozy z Lyme może przysparzać wielu trudności.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Karolina Karabin

CZYTAM ARTYKUŁY

Biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, konsultant ds. żywienia i stylu życia. Z wykształcenia biolog ze specjalizacją mikrobiologia i diagnosta laboratoryjny, z ponad 10-letnim stażem w pracy laboratoryjnej. Absolwentka Studium Medycyny Molekularnej oraz członek Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka. Kierownik grantów naukowych realizowanych w Pracowni Diagnostyki Molekularnej przy Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. Tytuł doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej obroniła na I Wydziale Lekarskim WUM. W pracy naukowej interesują ją mechanizmy molekularne powstawania różnych chorób, ponieważ jest to klucz do ich zapobiegania i punkt wyjścia do opracowywania skutecznych terapii. Z tego powodu w swojej pracy doktorskiej zajmowała się zagadnieniem podłoża genetycznego białaczek u dorosłych i możliwością zastosowania u nich terapii celowanych. Autorka wielu prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu diagnostyki laboratoryjnej, biologii molekularnej i żywienia. Jej pasją jest dietetyka i tematy związane ze zdrowiem przewodu pokarmowego. Szczególnie interesuje ją wpływ szeroko pojętego współczesnego stylu życia na procesy molekularne w organizmie i długowieczność. Wiedzą dotyczącą diagnostyki i dietoterapii chorób dzieli się ze specjalistami i pacjentami na konferencjach, szkoleniach, webinarach oraz na łamach czasopism branżowych i portali internetowych, a także na swoim koncie na Instagramie @dr_karabin