METABOLIZM ŻELAZA – NAJWAŻNIEJSZE FAKTY
Metabolizm żelaza jest niezwykle złożony, co wynika z jego wysokiej toksyczności dla organizmu, gdy występuje w postaci wolnej. Stąd żelazo w trakcie przemian metabolicznych ulega wielokrotnym zmianom stopnia utlenienia. Pierwszy etap metabolizmu żelaza zaczyna się w żołądku, gdzie żelazo z pokarmu pod wpływem soku żołądkowego zostaje uwolnione ze związków organicznych. Warto nadmienić, że dieta przeciętnego Europejczyka zawiera około 15 mg żelaza, które w żywności występuje w postaci hemowej – dobrze przyswajalnej oraz niehemowej – gorzej przyswajalnej z powodu tworzenia nierozpuszczalnych kompleksów np. z fitynianami1 . Następnie jony żelazowe Fe3+ zostają zredukowane do Fe2+, aby mogły zostać wchłonięte w jelicie cienkim. Kolejny etap to przeniesienie zredukowanego żelaza przez transporter metali dwuwartościowych (DMT1, ang. divalent metal transporter 1), gdzie w cytoplazmie zostaje związane z białkiem ferrytyną. W takiej postaci żelazo może być bezpiecznie magazynowane w komórce. Następnie żelazo jest uwalniane do krwiobiegu przez ferroportynę, co wymaga ponownej zmiany jego stopnia utlenienia za pomocą hefestyny. Transport żelaza do tkanek odbywa się za pośrednictwem transferyny. W tkankach żelazo zostaje wychwycone przez receptor transferyny.
Żelazo jest kluczowym pierwiastkiem dla naszego organizmu, który uczestniczy w wielu ważnych życiowo procesach biochemicznych. Znakomita większość żelaza jest zlokalizowana w postaci hemu w hemoglobinie oraz w mioglobinie w mięśniach, gdzie pełni rolę w transporcie tlenu. Ponadto żelazo wchodzi w skład niebiałkowych frakcji enzymów jak cytochromy czy oksydazy. Wolne żelazo jest silnie toksyczne dla komórek toteż istotne jest, aby było ono odpowiednio absorbowane, transportowane i gromadzone w ustroju. Zarówno niedobór żelaza, jak i jego nadmiar mogą mieć niekorzystne następstwa zdrowotne, dlatego w rozpoznaniu zaburzeń gospodarki żelazowej kluczowa jest znajomość laboratoryjnych parametrów żelazowych i umiejętność ich interpretacji.
