Dane Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) wskazują, że marnujemy rocznie 1,3 miliarda ton żywności. Jest to strata ok. 1/3 produkowanej żywności w czasach, gdy aż ponad 820 milionów ludzi na świecie głoduje (nie ma dostępu do odpowiedniej ilości jedzenia), gdy 50% strat żywności występuje w obrębie gospodarstwa domowego a światowe straty żywności byłyby w stanie pokryć potrzeby 2 miliardów ludzi na dietę o wartości 2100 kcal/dzień (Kummu i in., 2012).

Tło tego problemu dopełnia wspólny raport kilku wyspecjalizowanych agend ONZ (2018), który pokazuje, że po wyczekiwanym spadku niedożywienia w 2015 r. znów mamy do czynienia z tendencją wzrostową. Paradoksalnie – nie maleje liczba osób z nadmierną masą ciała. Nadwaga i otyłość niezmiennie rosną we wszystkich rejonach świata, szczególnie wśród dzieci w wieku szkolnym. Nadmiar dostępnego jedzenia idzie w parze z dietą niskiej jakości. Pozostałe grupy wiekowe nie ustępują kroku w niechlubnych rekordach. Biorąc pod uwagę tylko nadwagę, raport wskazuje, że było nią dotkniętych 40 mln dzieci już poniżej 5 roku życia (2018), 131 mln dzieci w wieku 5–9 lat, 207 mln nastolatków i 2 mld osób dorosłych (2016).

Dane są zatrważające. A za nimi stoją prawdziwi ludzie, którzy, mówiąc najprościej, nie radzą sobie z jedzeniem. Raport ONZ podkreśla, że nawet brane pod uwagę łącznie skutki nadużywania alkoholu, zażywania narkotyków i niebezpieczny seks nie dorównują w zwiększaniu ryzyka zachorowalności i śmiertelności mających źródło w nieprawidłowej diecie.

Indywidualne kwestie dotyczące prawidłowości diety nadal pozostają w kręgu profesji dietetyków i specjalistów żywienia, wyspecjalizowanych w indywidualnej opiece, jak i szerszej – w rzetelnej edukacji żywieniowej. Dlatego przeniesiemy rozważania w obszar globalny, związany ze stylem życia.

Małe wielkie kroki

Coraz więcej badań wskazuje na silny związek między dietą, utrzymaniem zdrowia jednostki i zrównoważeniem środowiskowym. I na tej kanwie wyłania się nie potrzeba, a konieczność stylu życia korzystnego dla zdrowia jednostki – przekładalnego na poprawę sytuacji zdrowia publicznego, ale i adekwatnego względem niekorzystnych zmian klimatycznych.

Na początku 2019 r. świat obiegł raport Komisji EAT-Lancet ds. zdrowej diety opartej na zrównoważonych systemach produkcji. Komisja odnosi się do potrzeby żywienia dla zachowania zdrowia, a jednocześnie definiowania systemów produkcji żywności, które zminimalizują eksploatację zasobów planety. Potrzeba było również wreszcie globalnie uzgodnionych celów naukowych. Dlatego sam raport był przygotowywany przez 3 lata przez interdyscyplinarny zespół 37 ekspertów, m.in. ds. zdrowia, żywienia, środowiska, rolnictwa czy ekonomii i zarządzania z 16 krajów. Jak dotąd, jest to pierwsza taka próba ustalenia standardów, wspólnych celów naukowych, które posłużyłyby całości systemu żywnościowego.