Choroba Leśniowskiego-Crohna (ang. Crohn’s Disease, CD) to zaburzenie zaliczane do przewlekłych nieswoistych chorób zapalnych jelit (ang. Inflammatory Bowel Disease, IBD) przebiegające z okresami remisji oraz zaostrzeń objawów. Jak dotąd, etiologia choroby Leśniowskiego-Crohna nie została poznana, jednakże w etiopatogenezie tego schorzenia podkreśla się rolę czynników genetycznych, immunologicznych oraz środowiskowych. W ciągu ostatnich lat zwiększa się zapadalność na tę chorobę, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych, co wynika ze zmian socjoekonomicznych, a także żywieniowych. Największa zachorowalność choroby Leśniowskiego-Crohna występuje na terenie Ameryki Północnej oraz w Europie Zachodniej, rzadziej w Afryce czy Azji. W Polsce, zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Chorych na Chorobę Leśniowskiego-Crohna (za rok 2012), jednostka ta może dotyczyć 5191 osób, przy czym może to być liczba ponad dwa razy większa z racji trudności we wczesnym wykryciu tego schorzenia.
W praktyce klinicznej wyróżnia się (na podstawie wyników badań laboratoryjnych krwi) następujące postaci:
- hipercholesterolemia – stężenie cholesterolu całkowitego ≥ 190 mg/dl (≥ 5 mmol/l) i (lub) stężenie cholesterolu LDL ≥ 115 mg/dl (≥ 3,0 mmol/l);
- dyslipidemia aterogenna – stężenie triglicerydów ≥ 150 mg/dl (≥ 1,7 mmol/l), niskie stężenie HDL < 40 mg/dl (< 1 mmol/l) u mężczyzn i < 48 mg/ dl (< 1,2 mmol/l) u kobiet oraz obecność w surowicy nieprawidłowych cząsteczek LDL; stężenie LDL może być w tym przypadku prawidłowe lub podwyższone, co określa się wówczas jako dyslipidemię aterogenną mieszaną;
- hipertriglicerydemia – stężenie triglicerydów ≥ 150 mg/dl (≥ 1,7 mmol/l) przy jednoczesnym prawidłowym stężeniu LDL; ciężka hipertriglicerydemia diagnozowana jest przy stężeniu triglicerydów ≥ 500 mg/dl (≥ 5,6 mmol/l)2, 3. Hiperlipoproteinemię możemy również podzielić na:
- hiperlipoproteinemię typu I (predyspozycja genetyczna; nadmierna ilość chylomikronów w osoczu, zmniejsza się aktywność lipazy trójglicerydowej warunkującej usuwanie tej frakcji lipoprotein);
- hiperlipoproteinemię typu II (wysoki poziom beta- -lipoprotein; postać rodzinna oraz nabyta; głównie konsekwencja nieprawidłowego odżywiania);
- hiperlipoproteinemię typu III (predyspozycja genetyczna; nieprawidłowa frakcja lipoproteinowa, która jest pośrednim produktem przemiany między frakcjami prebeta-lipoproteinową i beta- -lipoproteinową; wysoki poziom cholesterolu oraz triglicerydów, w efekcie którego dochodzi do nietolerancji glukozy);
- hiperlipoproteinemię typu IV (wzrost frakcji prebeta- lipoproteinowej, głównego nośnika trójglicerydów syntetyzowanych w organizmie; efekt konsumpcji zbyt dużej ilości cukrów prostych, szczególnie u osób otyłych);
- hiperlipoproteinemię typu V (wysoki poziom chylomikronów oraz frakcji prebeta-lipoproteinowej, transportujących glicerydy; często rozwija się w przebiegu innych chorób, tj. cukrzyca, zapaleniu trzustki; może być uwarunkowana genetycznie)4.
Choroby układu sercowo‑naczyniowego, których główną składową jest choroba układu sercowo‑naczyniowego o podłożu miażdżycowym, są odpowiedzialne za ponad 4 miliony zgonów w Europie każdego roku, w tym 2,2 mln kobiet oraz 1,8 mln mężczyzn. Jednym z głównych czynników ryzyka w ogromnym stopniu predysponujących właśnie do chorób układu sercowo-naczyniowego jest dyslipidemia, czyli stan, w którym stężenie którejkolwiek z frakcji lipidów i/lub lipoprotein krążących w osoczu wykracza poza wartości uznane za prawidłowe.