Nawracające zakażenia układu oddechowego (ZDO) w okresie jesienno-zimowym stanowią istotny problem medyczny zarówno dla pacjenta, jak i dla lekarza rodzinnego czy pediatry. Duża częstość ZDO ma też określone przełożenie na straty finansowe związane z absencją w pracy. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2014 roku najwięcej zwolnień lekarskich, bo niemal 5 tysięcy, wydano właśnie z powodu chorób układu oddechowego. Najczęściej, bo w 85%, mają one podłoże wirusowe5.
Dobrze funkcjonujący układ odpornościowy ma kluczowe znaczenie dla stanu zdrowia człowieka. Jego głównym zadaniem jest ochrona organizmu przed zakażeniem. Odporność organizmu definiuje się jako zdolność do czynnej i biernej ochrony przed patogenami poprzez reakcję odpowiednich komórek i tkanek w naszym organizmie. W skład układu odpornościowego wchodzą narządy limfatyczne, naczynia chłonne oraz komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych (np. przeciwciała, cytokiny)2.
Rodzaje odporności
Odporność możemy w prosty sposób podzielić na wrodzoną, która stanowi pierwszą linię obrony przed patogenami, oraz nabytą. Odporność wrodzona rozwija się szybko, prowadząc do ostrej odpowiedzi zapalnej, ale nie ma pamięci. Uczestniczą w niej przede wszystkim komórki żerne (makrofagi), tuczne i dendrytyczne, a także cytokiny czy białka ostrej fazy. Z kolei odporność nabyta rozwija się z czasem, ale jest specyficzna i charakteryzuje się zdolnością zapamiętywania i rozpoznawania patogenów, z którymi miał wcześniej kontakt organizm. Cechuje się pamięcią immunologiczną. Uczestniczą w niej przede wszystkim limfocyty oraz przeciwciała (immunoglobuliny) i cytokiny. Oba rodzaje odporności wzajemnie na siebie oddziałują poprzez interakcje komórek i cząsteczek. Każdy organizm charakteryzuje obecność wielu różnych limfocytów swoistych – specyficznych dla określonej substancji (antygenu). W momencie wprowadzenia antygenu do organizmu uruchamia się szereg reakcji warunkujących zjawisko pamięci immunologicznej. Wyróżniamy dwie zasadnicze populacje limfocytów. Są to limfocyty T, dojrzewające w grasicy i odpowiedzialne za rozwój odpowiedzi komórkowej oraz limfocyty B dojrzewające w szpiku kostnym, odpowiedzialne za rozwój odpowiedzi humoralnej, w której uczestniczą immunoglobuliny1-3.
Badania wskazują, że niedobory niektórych składników w diecie mogą przyczyniać się do osłabienia układu immunologicznego i zwiększać podatność na infekcje czy zakażenia. Dbałość o prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego również za pomocą zmian stylu życia i poprzez stosowanie odpowiedniej diety w okresie jesienno-zimowym w obliczu pandemii COVID-19 będzie miała szczególne znaczenie1.