Zarówno zawodowi sportowcy, jak i osoby rekreacyjnie uprawiające sport często eksperymentują z różnymi dietami, modyfikując udział poszczególnych makroskładników i/lub kaloryczność diety. Przyczyn takiego postępowania może być wiele. Najczęściej wymienia się chęć redukcji masy ciała – przy jednoczesnym, jak najmniejszym ubytku beztłuszczowej masy ciała – oraz zamiar zwiększenia wydolności fizycznej10. Jednak to, czy i w jaki sposób dieta wysokotłuszczowa może być korzystna dla osób uprawiających sport jest nadal niejasne i kontrowersyjne.
Coraz większą popularnością cieszą się diety o niskiej podaży węglowodanów, a wysokiej zawartości tłuszczu (75–80% pokrycia zapotrzebowania na energię). Osoby propagujące i/lub stosujące tego typu model żywienia twierdzą, że może on przynieść korzyści dla osób aktywnych fizycznie, zwłaszcza uprawiających wytrzymałościowe dyscypliny sportu. Głównym argumentem są niemal nieograniczone zasoby energetyczne w postaci tkanki tłuszczowej (ok. 9,5 kg – u mężczyzny o masie ciała 75 kg) oraz niewielkie węglowodanów (ok. 600 g)13.
CHARAKTERYSTYKA DIETY KETOGENNEJ
Dieta ketogenna jest dietą stosowaną – przede wszystkim – w leczeniu padaczki lekoopornej u dzieci. Została opracowana przez lekarzy – Woodyatt’a i Wilder’a z Mayo Clinic na początku lat 20. XX wieku.25 Miała ona na celu zwiększenie syntezy i wykorzystania ciał ketonowych przez organizm, co zmniejsza pobudliwość drgawkową mózgu Stan ketozy osiąga się przez ograniczenie spożycia węglowodanów do ilości ≤20 g/dzień lub ≤5% zapotrzebowania na energię, a znaczące zwiększenie spożycia tłuszczu i umiarkowane spożycie białka. W czasie kilku dni redukcji spożycia węglowodanów (< 20 g dziennie) zapasy glikogenu w organizmie stają się niewystarczające do produkcji szczawiooctanu – niezbędnego substratu utleniania kwasów tłuszczowych w cyklu Krebsa – jak również do dostarczania odpowiedniej ilości glukozy dla ośrodkowego układu nerwowego. Po 3–4 dniach głodówki lub diety o bardzo niskiej zawartości węglowodanów organizm potrzebuje alternatywnego źródła energii. Ze względu na brak możliwości w wejście w cykl Krebsa związku Acetylo-CoA (powstającego z utleniania węglowodanów i tłuszczów) wzrasta stężenie we krwi związków ketonowych, produkowanych w wątrobie, takich jak: acetooctan, aceton i β-hydroksymaślan,. Ich stężenie szybko wzrasta w odpowiedzi na deficyt energetyczny,a więc w stanie głodu, podczas długotrwałych ćwiczeń fizycznych, czy też może być klinicznym objawem, np. w stanie niewyrównanej cukrzycy15. Związki ketonowe są wykorzystywane jako alternatywne źródło energii pozwalające na oszczędzenie zapasów glikogenu i białek mięśniowych. Badania z lat 70. XX w. wykazały, że w stanie długotrwałego głodu ketony mogą pokryć zapotrzebowanie energetyczne mózgu nawet do 60% zastępując glukozę, która jest podstawowym źródłem energii dla ośrodkowego układu nerwowego20.
W badaniach naukowych i praktyce klinicznej stosowane są diety niskowęglowodanowe, które niekoniecznie są typowymi dietami ketogennymi. Zazwyczaj zawartość węglowodanów mieści się w przedziale 20–50 g/dzień lub stanowią one mniej niż 10% zapotrzebowania na energię. W piśmiennictwie określane są jako diety o bardzo niskiej zawartości węglowodanów lub też dieta Atkinsa27. W ostatnich latach dieta ketogenna czy też niskowęglowodanowa staje się coraz bardziej popularna i podejmowane są próby jej wykorzystania w leczeniu, m.in. otyłości, cukrzycy typu 2, nowotworów czy chorób neurodegeneracyjnych19,17,18,16.
Zarówno zawodowi sportowcy, jak i osoby rekreacyjnie uprawiające sport często eksperymentują z różnymi dietami, modyfikując udział poszczególnych makroskładników i/lub kaloryczność diety. Przyczyn takiego postępowania może być wiele. Najczęściej wymienia się chęć redukcji masy ciała – przy jednoczesnym, jak najmniejszym ubytku beztłuszczowej masy ciała – oraz zamiar zwiększenia wydolności fizycznej10. Jednak to, czy i w jaki sposób dieta wysokotłuszczowa może być korzystna dla osób uprawiających sport jest nadal niejasne i kontrowersyjne.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
Otyłość stanowi narastający problem nie tylko zdrowotny, ale także społeczny, który coraz częściej dotyczy krajów rozwiniętych, ale również rozwijających się. Główną przyczyną otyłości jest zmiana stylu życia polegająca na niskiej aktywności fizycznej oraz na długotrwałym dodatnim bilansie energetycznym, którego powstaniu sprzyjają czynniki środowiskowe, psychospołeczne, genetyczne oraz niektóre schorzenia1,6,14.
Czym są zaburzenia odżywiania? Jaki jest ich mechanizm działania oraz etiopatogeneza? Jakie formy leczenia stosuje się u pacjentów z zaburzeniami odżywiania i w jaki sposób można im pomóc? Odpowiedzi na te i inne pytania można znaleźć w wydanej w styczniu 2021 roku przez Wydawnictwo Lekarskie PZWL monografii prof. Anny Brytek-Matery „Zaburzenia odżywiania.”
Profilaktyka pierwotna raka piersi jest ograniczona. Do czynników modyfikowalnych należą: utrzymanie prawidłowej masy ciała, regularna aktywność fizyczna, eliminacja alkoholu z diety, unikanie palenia tytoniu (zarówno czynnego, jak i biernego) oraz ograniczanie stosowania hormonalnej terapii zastępczej. Najlepszą metodą wczesnego wykrywania raka piersi są przesiewowe badania mammograficzne (po 50. roku życia). Natomiast wcześniej zaleca się rutynowe samobadanie palpacyjne2.
