menu close arrow_back_ios arrow_back_ios person_add home

Rozpoznanie i postępowanie w triadzie sportsmenek

Dietetyk, psychodietetyk Ewelina Estkowska

DIETETYKA SPORTOWA

02-01-2017

9/2017

Triada sportsmenek jest zespołem objawów obejmujących dostępność energii, funkcje menstruacyjne oraz gęstość mineralną kości.

Chęć uzyskania lepszych wyników, presja ze strony środowiska, w tym trenera, może skłonić zawodniczki do podjęcia drastycznych metod redukcji masy ciała, co może wpłynąć na rozwój zaburzeń odżywiania.

Rozwój triady sportsmenek może być także spowodowany nieświadomym niskim spożyciem energii wraz z dietą w celu kompensacji obciążeń treningowych. Ważne jest uświadomienie m.in. trenerom, zawodniczkom i dietetykom, jakie skutki niesie ze sobą triada sportsmenek i lekceważenie pierwszych objawów tego zespołu.

 

Ewoluowanie pojęcia triady sportsmenek

Triada sportsmenek (Female Athele Triad) została pierwszy raz opisana w 1992 roku podczas warsztatów American College of Sports Medicine (ACSM) przez grupę zadaniową do spraw problemów kobiet1. W roku 1997 ACSM wydał stanowisko dotyczące FAT. Terminem tym określano zespół oddzielnych, ale powiązanych ze sobą elementów: zaburzeń odżywiania, braku miesiączki, osteoporozy1, 2. W roku 2005 Międzynarodowy Komitet Olimpijski wydał swoje stanowisko dotyczące triady sportsmenek − zbieżne z ACSM3.

W roku 2007 ACSM zmodyfikował definicję triady sportsmenek. Wprowadzono pojęcie dostępności energii. Podkreślono, że niska dostępność energii może występować zarówno u kobiet z zaburzeniami, jak i bez zaburzeń odżywiania. Zgodnie ze stanowiskiem ACSM jako triadę sportsmenek określono zespół objawów i stanów patologicznych obejmujących: dostępność energii, funkcje menstruacyjne i gęstość mineralną kości. Każdy z objawów może występować oddzielnie lub razem z pozostałymi. Ponadto stopień nasilenia objawów klinicznych może wyrażać się w szerokim spektrum4.

W 2014 roku eksperci Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego zastąpili pojęcie triady sportsmenek określeniem względnego niedoboru energetycznego (Relative Energy Deficiency in Sport), zwanym zespołem RED-s. Według specjalistów MKOL-u określenie to wskazuje na złożoność procesu oraz uwzględnia występowanie tego typu zaburzeń także u mężczyzn. Konsekwencją zespołu RED-s jest m.in zmniejszenie tempa metabolizmu, zaburzenia miesiączkowania, obniżenie gęstości mineralnej kości, osłabienie funkcjonowania układu odpornościowego, sercowo-naczyniowego oraz procesu syntezy białek5.

U sportsmenek występowanie poszczególnych objawów triady jest zróżnicowane. Przegląd 65 badań wykazał, że stosunkowo niewiele zawodniczek miało wszystkie objawy triady (0−15,9%). Natomiast występowanie jednego lub dwóch objawów triady jest dużo częstsze, odpowiednio 16−60% i 2,7−27%. Zaburzenia miesiączkowania i nieprawidłowości w zachowaniach żywieniowych stwierdzono aż u 2,7-50% zawodniczek. Bardziej narażone na objawy triady były zawodniczki tych dyscyplin, w których ważna jest szczupła sylwetka6. Wśród licealistek występowanie wszystkich zespołów triady stwierdzono u 1−1,2%, dwa elementy triady występowały u 4−18% młodych zawodniczek, natomiast jeden element triady stwierdzono aż u 16−54% dziewcząt7.

 

Triada sportsmenek jest zespołem objawów obejmujących dostępność energii, funkcje menstruacyjne oraz gęstość mineralną kości.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Dietetyk, psychodietetyk Ewelina Estkowska

CZYTAM ARTYKUŁY

Absolwentka SGGW w Warszawie na kierunku dietetyka oraz technologia żywności i żywienia człowieka. Ukończyła studia podyplomowe z zakresu psychodietetyki SWPS w Warszawie. Współpracowała z Centralnym Ośrodkiem Medycyny Sportowej. Właścicielka poradni dietetycznej, pracuje z pacjentami zmagającymi się z chorobami dietozależnymi, kobietami w ciąży i podczas laktacji oraz sportowcami.


Czytaj więcej