Aktywność fizyczna człowieka jest ważnym elementem zachowania zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Podejmowanie regularnej aktywności fizycznej oraz prawidłowy sposób żywienia zmniejszają ryzyko rozwoju chorób, takich jak: otyłość, cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo-naczyniowego, niektóre nowotwory czy choroby neurodegeneracyjne. Z drugiej strony – zbyt intensywna aktywność fizyczna może być przyczyną pogorszenia stanu zdrowia. Zaburzenia dotykające sportowców dość często są związane z ujemnym bilansem energetycznym.
Zapotrzebowanie na energię oraz składniki odżywcze i płyny zależy od rodzaju wysiłku fizycznego, jego intensywności i czasu trwania, warunków otoczenia, stopnia wytrenowania, a także indywidualnych cech i preferencji żywieniowych sportowca. Istotne jest indywidualne dopasowanie strategii żywieniowej do cyklu treningowego25.
Dostarczanie odpowiedniej ilości kalorii wraz z dietą jest dużym wyzwaniem zarówno dla osób zawodowo uprawiających sport, jak i ćwiczących rekreacyjnie, zwłaszcza w dyscyplinach sportu, których zawodnicy są bardziej narażeni na niedobory energetyczne. Ma to miejsce szczególnie w tzw. sportach estetycznych (np. gimnastyka estetyczna, łyżwiarstwo figurowe), wytrzymałościowych lub ultrawytrzymałościowych (np. kolarstwo, maraton, triathlon) oraz sportach z kategoriami wagowymi (np. judo, wioślarstwo, podnoszenie ciężarów). Problem w powyższych dyscyplinach dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn 21.
Pierwszą publikacją w tym obszarze była praca Yeager K.K i wsp. (1993) opisująca zjawisko tzw. triady sportsmenek (Female Athlete Triad), jako zespół współistniejącego zaburzenia odżywiania, osteoporozy i braku miesiączki u kobiet uprawiających sport26. Pięć lat później, w 1997 r., Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Sportowej (ACSM) wydało swoje pierwsze stanowisko dotyczące badań przesiewowych, diagnozowania, profilaktyki i leczenia triady sportsmenek18, a zaktualizowane stanowisko z roku 2007 definiowało triadę sportsmenek jako zespół zaburzeń charakteryzujący się współzależnością pomiędzy trzema komponentami, takimi jak: dostępność energii, cykl menstruacyjny i tkanka kostna.
W roku 2014 Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOI) rozszerzył koncepcję triady sportsmenek, proponując zastąpienie go terminem „względnego niedoboru energii w sporcie” (RED-S – Relative Energy Deficiency in Sport). Model RED-S szerzej opisuje negatywne konsekwencje niedostatecznego dostarczenia energii na zdrowie i wyniki sportowe14. Ze względu na to, iż niska dostępność energii powoduje takie same konsekwencje zdrowotne zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, model RED-S obejmuje również sportowców płci męskiej, a ponadto także sportowców rasy innej niż kaukaska oraz niepełnosprawnych14, 23.
Zmiana terminologii była przedmiotem dyskusji i obaw, iż nowa definicja będzie się odnosić do populacji, w stosunku do których nie mamy dostatecznych dowód naukowych, a także odwróci uwagę od sportowców płci żeńskiej. Ponadto krytykowano dodanie szeregu konsekwencji zdrowotnych, gdyż wydaje się, że i to spowoduje odwrócenie uwagi od dobrze zbadanych i potwierdzonych skutków zdrowotnych w triadzie. Wątpliwości te zaznaczają konieczność dalszych badań nad prawidłowym rozpoznaniem i postępowaniem w zespole względnego niedoboru energii w sporcie3.
Należy podkreślić fakt, iż zaburzenia, jakimi są triada sportsmenek i względny niedobór energii w sporcie, mogą występować zarówno u zawodowych sportowców, jak i u osób rekreacyjnie uprawiających sport13.
Aktywność fizyczna człowieka jest ważnym elementem zachowania zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Podejmowanie regularnej aktywności fizycznej oraz prawidłowy sposób żywienia zmniejszają ryzyko rozwoju chorób, takich jak: otyłość, cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo-naczyniowego, niektóre nowotwory czy choroby neurodegeneracyjne. Z drugiej strony – zbyt intensywna aktywność fizyczna może być przyczyną pogorszenia stanu zdrowia. Zaburzenia dotykające sportowców dość często są związane z ujemnym bilansem energetycznym.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
Podczas wyścigów trwających powyżej kilkunastu godzin drastycznie wzrasta ryzyko wystąpienia ośrodkowego i obwodowego zmęczenia, zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, hipo- lub hipertermii, wyczerpania zasobów glikogenu czy też problemów żołądkowo-jelitowych. W ostatnich latach naukowcy znacznie częściej badają procesy zachodzące podczas długotrwałej aktywności fizycznej, co podyktowane jest m.in. rosnącą popularnością tego typu zawodów sportowych.
Do roku 2000 mleko ludzkie było uznawane za produkt sterylny, niezawierający w sobie bakterii. Długo nawet nie przypuszczano, że może zawierać mikroorganizmy. Obecnie wiadomo, że mleko to nie jest jałowe, a bakterie w nim występujące mają ogromny potencjał prozdrowotny kształtujący odporność dziecka.
14 listopada obchodzimy Światowy Dzień Cukrzycy. Jest to rocznica urodzin odkrywcy insuliny Fredericka Grant Bantinga. Dzień ten ustanowiono w 70-tą rocznicę odkrycia hormonu w 1991 roku przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną.
