Proporcje produkowanych w świetle jelita kwasów różnią się znacznie od siebie. W największej ilości syntetyzowany jest kwas octowy, kolejno kwas propanowy i masłowy, odpowiednio w stosunku 60:25:15. Mimo iż ilość wytwarzanego w jelicie grubym kwasu masłowego jest najmniejsza, to właśnie związek ten stanowi podstawowe źródło energii dla kolonocytów i jest substratem niezbędnym do wzrostu i różnicowania się komórek nabłonka jelitowego. Co ciekawe, dynamika produkcji kwasu masłowego jest znacznie zróżnicowana w poszczególnych odcinkach jelita grubego. I tak najszybciej kwas masłowy wytwarzany i absorbowany jest w okrężnicy wstępującej, a stosunkowo wolno zachodzi jego synteza w esicy i odbytnicy. Fizjologiczne stężenie kwasu masłowego w okrężnicy waha się między 1 a 10 mmol/l1,2.
PRODUKTY BOGATE W NIESTRAWNE WĘGLOWODANY
Kwas masłowy może być naturalnie produkowany przez bakterie bytujące w okrężnicy na drodze fermentacji niestrawnych węglowodanów, do których zalicza się głównie nierozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego i skrobię oporną. Do produktów szczególnie bogatych w niestrawne węglowodany zalicza się przede wszystkim: pełnoziarniste produkty zbożowe, płatki owsiane i otręby pszenne, makaron razowy, brązowy ryż, nasiona roślin strączkowych, warzywa (buraki, marchew, kapusta, szpinak, ziemniaki, pomidory), owoce suszone i świeże (porzeczki, jeżyny, czarne jagody, śliwki, gruszki, jabłka, kiwi) czy orzechy. Związek ten występuje także w niektórych produktach spożywczych, jak mleko, nabiał, produkty fermentowane (ogórki, kapusta, soja) czy twardych serach. Jednakże ilość dostępnego w tych produktach kwasu masłowego jest niewielka i nie ma znaczącego wpływu na nabłonek przewodu pokarmowego. Ponadto do innych związków rozkładanych przez drobnoustroje zasiedlające jelita zalicza się także stanowiącą prebiotyk inulinę, oligofruktozę, laktozę, rafinozę, stachiozę czy alkohole jak mannitol czy sorbitol3,4. Fermentacji ulegają również substancje pochodzenia endogennego, do których zalicza się oligosacharydy i mucyny będące podstawowym źródłem SCFAs dla noworodków i niemowląt. Do bakterii biorących udział w endogennym wytwarzaniu SCFAs należą przede wszystkim: Fusobacterium spp., Clostridium spp., Butyrivibrio spp., Eubacterium spp., Faecalibacterium prausnitzii, Roseburia intestinalis czy Megasphaera elsdenii1,4.
O wpływie kwasu masłowego na zachowanie prawidłowej integralności i funkcji jelita świadczą badania naukowe prowadzone już od ponad 40 lat. W jednej z prac Roedigera na podstawie uzyskanych wyników można było wnioskować, że kwas masłowy wykazuje pozytywny wpływ na prawidłowy wzrost komórek jelita grubego. Efekty doświadczeń klinicznych nad kwasem masłowym stały się centrum zainteresowania wielu naukowców i lekarzy w wykorzystaniu tej substancji w prewencji wielu chorób i dolegliwości5.
Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, w tym głównie kwas masłowy, wykazują wiele istotnych funkcji fizjologicznych w ustroju człowieka. Odbywa się to zarówno na poziomie bezpośredniego wpływu na strukturę i funkcjonalność ściany przewodu pokarmowego, jak również pośrednio poprzez działanie na inne tkanki i narządy.
Kwas masłowy zaliczany jest obok kwasu octowego i propanowego do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (ang. Short Chain Fatty Acids – SCFAs). Związki te stanowią produkt beztlenowej fermentacji bakteryjnej węglowodanów nieulegających rozkładowi enzymatycznemu w przewodzie pokarmowym. W ciągu doby ilość produkowanych SCFAs w jelicie grubym mieści się w granicach 300–400 mmol.
dr n. med. Magdalena Cubała-Kucharska
Bakterie jelitowe odgrywają dużą rolę w naszym organizmie. Można nawet powiedzieć, że wpływają na większość funkcji organizmu. Jelita są uznawane za nasz drugi mózg, ponieważ bakterie jelitowe mogą produkować neuroprzekaźniki i wpływać na układ nerwowy. Brak równowagi w jelitach może prowadzić do takich objawów, jak: zaburzenia odporności, zmęczenie, zmiany hormonalne czy nawet problemy z pamięcią i koncentracją. Taki brak równowagi bardzo często spowodowany jest przez zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim, czyli SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth)1.
czytaj dalej
Julia Bober
Okres wakacyjny dla wielu pacjentów kojarzy się ze zmianą o sto osiemdziesiąt stopni codziennych nawyków żywieniowych. Ze zbilansowanej, zdrowej diety, aktywnego stylu życia i dbania o prawidłowe nawodnienie zdarza się, że wchodzą na kilka tygodni w okres braku jakiejkolwiek kontroli nad swoim codziennym odżywianiem. Nadmierna kontrola nie jest właściwa w żadnym obszarze troski o swoje zdrowie, jednak całościowa zmiana codziennych przyzwyczajeń może wpłynąć na wahania masy ciała i spadek samopoczucia pacjentów podczas wyjazdu, ale i po jego zakończeniu.
czytaj dalej
Małgorzata Goc
Niezwykle istotnym makroskładnikiem w diecie człowieka są białka. To najważniejszy składnik budulcowy żywych organizmów, zarówno zwierzęcych, jak i roślinnych. Na świecie, szczególnie w krajach wschodnich i afrykańskich wciąż występuje problem niedożywienia białkowego, które prowadzi do wyniszczenia organizmu. Białka stanowią źródło energii dla organizmu, gdy wykorzystane zostaną źródła węglowodanów i tłuszczów1. Dostarczają azotu oraz aminokwasów niezbędnych do przeprowadzania procesów metabolicznych1,2. W ramach zadań realizowanych w Narodowym Programie Zdrowia Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH opracował nowe „Zalecenia zdrowego żywienia”. Na zeszłorocznym V Kongresie Żywieniowym, gdzie zostały one przedstawione, temat białka w diecie był poruszany w kontekście diet roślinnych oraz zachowania równowagi między spożyciem białka roślinnego i zwierzęcego. Ma to znaczenie dla zdrowia człowieka, ale także dla środowiska.
czytaj dalej
