Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), znane także jako gościec, to przewlekła choroba układowa o podłożu immunologicznym. Charakteryzuje się nieswoistym zapaleniem symetrycznych stawów, występowaniem zmian pozastawowych i powikłań układowych1.
W obrębie błony maziowej rozwija się stan zapalny prowadzący do zniszczenia powierzchni stawowej kości, uszkodzenia więzadeł oraz zniekształcenia zajętych stawów. Pacjenci z RZS mają problemy z wykonywaniem regularnych czynności, takich jak chodzenie, ubieranie się czy używanie rąk. Choroba zwiększa śmiertelność, głównie z powodu powikłań sercowo-naczyniowych2 . W Polsce RZS jest przyczyną niepełnosprawności i/lub inwalidztwa u 400–600 tys. ludzi. Pierwsze objawy choroby mogą się pojawić już w wieku 25 lat, jednak największą zapadalność obserwuje się u chorych w wieku 40–50 lat. Choroba występuje trzy razy częściej u kobiet niż u mężczyzn4.
Patogeneza tej choroby jest związana z nieprawidłowo działającym układem odpornościowym. Polega to na utrzymującym się wytwarzaniu autoprzeciwciał wobec autoantygenu, co prowadzi do przedłużającego się tworzenia kompleksów antygen–przeciwciało. Z kolei układy odpowiedzialne za ich usuwanie stają się przeładowane, co skutkuje odkładaniem się kompleksów w obrębie stawów3,4. Prawdopodobieństwo zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów jest wypadkową czynników genetycznych i środowiskowych. Jednym z mechanizmów związanych z rozwojem chorób autoimmunologicznych jest mimikra molekularna. Polega ona na krzyżowej reakcji reaktywnych antygenów bakteryjnych i wirusowych, które mają zbliżoną strukturę do elementów molekularnych komórek gospodarza3.
Rozwój choroby reumatycznej zaobserwowano również w kilka tygodni po paciorkowcowej infekcji gardła3. Od dawna wskazuje się na rolę zakażeń jamy ustnej bakteriami powodującymi paradontozę jako znaczący czynnik inicjujący odpowiedź autoimmunizacyjną5 . Jest to związane z rozrostem bakterii Porphyromonas gingivalis w jamie ustnej na skutek palenia tytoniu, nadmiernego spożycia kawy oraz niewłaściwej higieny. Enzymy proteolityczne wspomnianej bakterii rozkładają lizynę i argininę w immunoglobulinie IgG, tworząc epitop rozpoznawany przez czynnik reumatoidalny6 . Bakteria ta wytwarza deiminazę peptydylo-argininową (PAD, ang. peptydylarginine deiminase) – enzym, który umożliwia cytrulinację białek gospodarza. Natomiast nadmierna cytrulinacja prowadzi do zmiany struktury białek oraz do utraty ich funkcji, w tym zdolności do immunomodulacji. Zmieniona struktura białek aktywuje układ odpornościowy, który podejmuje próby ich zwalczenia. Wówczas organizm produkuje przeciwciała przeciwko własnym białkom cytrulinowanym7,8.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), znane także jako gościec, to przewlekła choroba układowa o podłożu immunologicznym. Charakteryzuje się nieswoistym zapaleniem symetrycznych stawów, występowaniem zmian pozastawowych i powikłań układowych1.
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
Osteoporoza to przewlekła choroba szkieletu, w której dochodzi do pogorszenia jakości tkanki kostnej. Jej następstwem jest znacząco zwiększone ryzyko złamań. Najbardziej efektywną metodą walki z osteoporozą pozostaje wciąż profilaktyka, mająca na celu uzupełnienie substancji budulcowych dla kości już od najmłodszych lat.
Choroba Leśniowskiego-Crohna (CD, ang. Crohn’s disease) należy do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD, ang. inflammatory bowel disease) o niewyjaśnionej etiologii. Diagnozowana jest u osób w różnym okresie życia, najczęściej pojawia się w wieku 15–25 lat2. Częstsze występowanie można zaobserwować u ludzi rasy białej niż czarnej. Choroba ta dominuje w wysoko rozwiniętych miastach Europy Zachodnio-Północnej, głównie w krajach skandynawskich oraz anglosaskich3.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 roku osoby w wieku powyżej 60 lat stanowiły około 22% populacji Polski. Liczba ta systematycznie rośnie, co powoduje, że coraz większa część populacji wymagać będzie specjalnej opieki diagnostycznej, lekarskiej i żywieniowej, gdyż z wiekiem spada wydajność wielu narządów i procesów fizjologicznych, a tym samym wzrasta liczba wielu przewlekłych chorób. W artykule zostaną omówione podstawowe badania laboratoryjne, jakie powinny być wykonywane u osób starszych, wraz ze specyfiką ich interpretacji. Ponadto zostaną uwzględnione wybrane problemy żywieniowe u osób starszych.
