Aspekty diety

Istnieje wiele powodów, dla których ludzie stosują dietę półwegetariańską. Dla większości ludności świata, a zwłaszcza mieszkańców krajów rozwijających się, fleksitarianizm jest wymuszony okolicznościami i jest domyślnym stylem życia. W zamożnych społeczeństwach ludzie reagują według uznania na wiadomości dotyczące zdrowia, żywienia, kontroli masy ciała, zrównoważonego rozwoju środowiska, bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt i innych problemów etycznych. Przemysł mięsny i przetwórczy również uważa te kwestie za istotne, dlatego powinien odgrywać wiodącą rolę w ułatwianiu konsumentom dokonywania wyboru produktów żywieniowych, przy jednoczesnym utrzymaniu podstawowej odpowiedzialności za zapewnienie higieny w przechowywaniu, świeżości i trwałości mięsa. Dieta fleksitariańska uwzględnia fakt, że produkty mięsne zapewniają gamę składników odżywczych, takich jak białka o pełnym składzie aminokwasowym, biodostępne żelazo, cynk, selen, i są wyłącznym źródłem witaminy B12⁶, jednak bierze pod uwagę również aspekty medyczne, jak m.in. ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, aspekty ekologiczne związane ze spadkiem różnorodności biologicznej oraz degradacją gleby i wody, a także dobro zwierząt jako aspekt etyczny. W związku z tymi okolicznościami produkty mięsne są w diecie ograniczane^{2, 3}. Najnowsze zalecenia sugerują, że diety o wysokiej zawartości warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych i o niskiej zawartości czerwonego i przetworzonego mięsa mają najbardziej pożądane skutki zdrowotne³. Zaletami diety bogatej w rośliny są: niska gęstość energetyczna, wysoka zawartość błonnika, polifenoli, przeciwutleniaczy i wody oraz zwykle niskie stężenie nasyconych kwasów tłuszczowych⁶.

Wpływ na zdrowie człowieka

We współczesnym świecie rosnący popyt na mięso wynika z dużej dostępności tego produktu na rynku. Masowa produkcja mięsa może się przekładać na jego gorszą jakość. Uprzemysłowienie produkcji zwierzęcej spowodowało, że masowo sprzedawane mięso często jest tańsze niż owoce i warzywa. Znaczny wzrost konsumpcji mięsa doprowadził do pełnego globalnego zagrożenia zdrowia^{1, 8}. Dominujący trend żywnościowy był dotąd ukierunkowany przede wszystkim na zwiększenie ilości dostępnych kalorii bez zbytniego uwzględnienia wpływu mięsa na zdrowie. Coraz więcej badań pokazuje, że nadmierna produkcja i konsumpcja mięsa negatywnie wpływają na samopoczucie ludzi. Bezpośrednie konsekwencje zdrowotne dla ludzi związane obecnie z nadmiernym spożywaniem mięsa obejmują wzrost chorób dietozależnych, takich jak: otyłość, cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo-naczyniowego oraz nowotwory przewodu pokarmowego¹. Potwierdzono korzyści, jakie wynikają z ograniczania mięsa w diecie. Są nimi: poprawa masy ciała oraz wskaźników metabolizmu, ciśnienia krwi i zmniejszone ryzyko cukrzycy typu 22. Kim and Bae w badaniu z 2015 r. zauważyli, że kobiety po menopauzie stosujące FD przez ponad 20 lat miały znacznie niższy poziom glukozy i większą wrażliwość tkanek na insulinę w porównaniu z grupą kontrolną na diecie niewegetariańskiej. Zaobserwowano u nich również niższą wagę i poziom tkanki tłuszczowej². Badania kontrolne Health Professionals (1986–2008) i Nurses 'Health (1980–2008) przeprowadzone na dużej populacji potwierdziły, że spożycie mięsa wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej i śmiertelności z powodu raka. Inne badania (Cross i in. 2007, 2011; Ferrucci, 2010) jednoznacznie powiązały konsumpcję czerwonego i przetworzonego mięsa również z rakiem przełyku, wątroby, płuca, żołądka, pęcherza i prostaty^{2, 8}.

Światowy Fundusz Badań nad rakiem – WCRF (World Cancer Reaserch Fund) w swoim stanowisku z roku 2011 zaleca, aby ludzie ograniczyli spożycie czerwonego mięsa do nie więcej niż 500 g na tydzień lub do 26 kg na rok oraz do całkowitej eliminacja przetworzonego mięsa, jak wędliny, kiełbasy¹. Zastąpienie czerwonego mięsa innymi źródłami białka wiąże się z niższym ryzykiem umieralności, a mianowicie o 7–19% obniża się przedwczesne ogólne ryzyko śmiertelności i o 9,3% ryzyko zgonów wśród mężczyzn, a 7,6% wśród kobiet. Warunek jest jeden – spożycie przez te osoby mniejszej ilości mięsa (około 42 g, czyli mniej niż 0,5 porcji czerwonego mięsa dziennie)^{1, 9}.

Badania nad dietą fleksitariańską skupiały się również na obserwacji jej wpływu na inne jednostki chorobowe. W jednym z badań prospektywnych, przeprowadzonym w Japonii, zaobserwowano, że SVD pomogła zapobiec nawrotowi objawów u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna – CD (Crohn’s disease). Wskaźniki nawrotów po 1 roku i 2 latach wynosiły 0% i 8% u pacjentów stosujących SVD oraz 33% i 75% u pacjentów na diecie wszystkożernej¹⁰. Chociaż mechanizmy leżące u podstaw tego zjawiska nie zostały jeszcze potwierdzone, spekuluje się, że dieta roślinna może być skuteczna w zapaleniu jelit, m.in. poprzez działanie błonnika pokarmowego¹¹. Diety bogate w białko i tłuszcz zwierzęcy powodują także zmniejszenie pożytecznej mikrobioty jelitowej¹⁰.

Fleksitarianizm obejmuje ograniczenie spożycia mięsa poprzez zastąpienie go alternatywnymi wyborami zdrowego białka w postaci nabiału, roślin strączkowych czy nasion i orzechów. Starannie zaplanowana dieta wegetariańska spełnia bowiem zalecenia żywieniowe, zapewniając niezbędne składniki odżywcze i obniżając poziom tłuszczów nasyconych i cholesterolu³.

Wpływ na środowisko naturalne

Oprócz korzyści zdrowotnych, fleksitarianizm może pomóc w łagodzeniu zmian w środowisku naturalnym. Zwiększona konsumpcja mięsa przez człowieka powoduje również konsekwencje w zmianach klimatycznych, zwiększenie zanieczyszczenia wody i gleby przez sektor hodowlany oraz wylesiania związane z powstawaniem nowych zakładów produkcyjnych¹. Szczególnie istotna okazuje się coraz większa emisja gazów cieplarnianych wywołanych przez zwierzęta gospodarskie⁶. Produkcja mięsa na coraz większą skalę może się wiązać również z utratą różnorodności biologicznej i zagrożeniem bezpieczeństwa masowej produkcji żywności¹.

Każdego roku na całym świecie produkuje się około 190 milionów ton metrycznych (MMT) czerwonego mięsa, w tym wieprzowiny, jagnięciny, cielęciny, wołowiny i mięsa koziego, z czego połowa zostanie spożyta przez mniej niż 25% populacji mieszkającej w krajach rozwiniętych. Biorąc pod uwagę fakt, że popyt na mięso do roku 2030  przekroczy 376 MMT, wzrost stosowania diet roślinnych stwarza światu okazję do ponownej oceny możliwości wytwarzania mięsa w sposób zrównoważony. Musimy postawić większy nacisk na zwrócenie uwagi na dobrostan zwierząt, wartość odżywczą, bezpieczeństwo, lepsze wykorzystanie i kanały dystrybucji⁶. Wiele osób uważa, że jedzenie mięsa jest osobistym wyborem, który nie zaszkodzi nikomu innemu. Może się tak zdarzyć, gdy zwierzęta hodowlane są produkowane i przeznaczone do spożycia w ilościach i przy użyciu praktyk bardziej zgodnych z tradycyjną hodowlą zwierząt⁸. Tak więc nie ma znaczenia, o ile dana osoba zaczyna ograniczać spożycie mięsa, ponieważ każda redukcja przynosi natychmiastowe korzyści zdrowotne dla człowieka i globalne dla środowiska¹.

Podsumowanie

Stosunek ludzi do jedzenia mięsa zależy od wpływu wielu czynników: kulturowego, religijnego, smakowego czy nawet płci. Jednak niezależnie od powyższego, jego spożycie rośnie na całym świecie. Wynikające z tego rzeczywiste i przewidywane negatywne skutki zdrowotne, z racji dostarczanych z mięsem składników, są alarmujące. Fleksitarianizm jest definiowany jako alternatywna, osobista i zorientowana na użytkownika okazja do poprawy zdrowia indywidualnego i planetarnego, bez stosowania znacznych restrykcji. Oczekuje się, że przemysł czerwonego mięsa pozytywnie zareaguje na rosnący trend fleksitarianizmu i będzie postrzegał to jako szansę na wytwarzanie produktów o wyższej wartości, a nie mięsa gorszej jakości na masową skalę⁶.