menu close arrow_back_ios arrow_back_ios person_add home

Dieta w niedoczynności tarczycy. Wegetarianizm a Hashimoto

Dietetyk kliniczny mgr Hanna Stolińska

Z GABINETU DIETETYKA

02-05-2016

5/2016

Choroby tarczycy dotyczą ponad 300 milionów osób na całym świecie. Większość z zaburzeń stanowi jednak niedoczynność tarczycy oraz autoimmunologiczna choroba Hashimoto.

 

Brak jest dowodów naukowych, randomizowanych badań klinicznych, metaanaliz, które bezpośrednio wskazują na konieczność zastosowania diety bezglutenowej i bezlaktozowej w chorobach tarczycy u osób bez celiakii, alergii czy nietolerancji glutenu i laktozy. Wszyscy pacjenci wymagający dawek powyżej 125 mg/d hormonów tarczycy powinni być kierowani na badania w kierunku celiakii12.

Dieta wegetariańska, a zwłaszcza wegańska, która polega na rezygnacji ze wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego, może korzystnie wpływać na zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób tarczycy. Badanie Adwentys Health Study-2 wykazało, iż dieta wegańska wpływa na zmniejszenie ryzyka niedoczynności tarczycy. Badanie Adwentys Health Study-2 przeprowadzone w USA i Kanadzie potwierdziło również, że stosowanie diety wegetariańskiej może być związane z niską częstością występowania chorób autoimmunologicznych. Stosowanie diety wegańskiej, laktoowowegetariańskiej i pescowegetariańskiej wiąże się z niższym ryzykiem zachorowania niż u osób na diecie tradycyjnej. Wyłączenie wszystkich pokarmów zwierzęcych wiązało się z o połowę wyższym występowaniem nadczynności tarczycy w porównaniu z dietą tradycyjną. Istnieje jednak konieczność prowadzenia dalszych badań dotyczących potencjalnych mechanizmów wpływających na tendencję niższej zapadalności na choroby tarczycy13, 14.

Źle zbilansowana dieta wegetariańska/wegańska niesie ze sobą ryzyko niedoboru witamin i składników mineralnych wpływających na pracę tarczycy, takich jak: żelazo, wapń, witamina D, witamina B12, selen, cynk oraz kwasy omega-3 (EPA i DHA).

Niestety, w przypadku początkowej fazy choroby, kiedy hormony tarczycy nie są jeszcze ustabilizowane, suche nasiona roślin strączkowych, ze względu na działanie wolotwórcze, nie mogą stanowić głównego źródła białka. W przypadku osób na diecie wegetariańskiej przy tolerancji laktozy należy zwiększyć spożycie fermentowanych produktów mlecznych, zaś na diecie wegańskiej − orzechów i produktów zbożowych bogatych w protein, jak np. komosa ryżowa. Przy ustabilizowanej już chorobie bezzwłocznie należy wrócić do spożywania roślin strączkowych w ilości 1,5 szklanki ugotowanych ziaren dziennie. Bardzo ważnym składnikiem diet roślinnych są wodorosty − algi morskie, które są najlepszym źródłem żelaza, wapnia, białka, jodu i kwasów omega-3. W przypadku choroby Hashimoto można dwa razy w tygodniu spożywać ryby, które są źródłem EPA i DHA. W diecie wegetarian wodorosty mogą występować z taką samą częstotliwością. Nie zaleca się jednak suplementacji kelpu − wodorostu zawierającego bardzo duże ilości jodu. Dobrym źródłem kwasów omega-3 (kwasu α-linolenowego) są również orzechy włoskie, świeżo mielone siemię lniane, produkty sojowe, zielone warzywa liściaste i olej rzepakowy. Należy zadbać o spożycie tych produktów i o zmniejszenie ilości spożywanych kwasów tłuszczowych omega-6, które mają działanie prozapalne (różne orzechy, pestki dyni, słonecznika, oleje). Zaburzony stosunek omega-6 do omega-3 (u wegan wynosi 44:1 przy zalecanym 4−5:1) powoduje zmniejszenie wykorzystania tych drugich przez organizm. Również orzechy brazylijskie bogate w selen mają bardzo zły stosunek tych kwasów − 1025:1.

W dietach roślinnych istotna jest również kwestia konsumpcji zielonych warzyw, które są podstawą tego sposobu żywienia ze względu na wysoką koncentrację białka, żelaza, kwasu foliowego i innych składników. Niestety, wiele tych produktów zawiera również goitrogeny, dlatego też (tak samo jak w przypadku roślin strączkowych) w początkowej fazy choroby i przy wahaniu hormonów ich spożycie musi być kontrolowane. Należy zawsze pamiętać o ich obróbce termicznej, a w postaci surowej stosować w niewielkich ilościach jeden raz w tygodniu.

Ze względu na zmniejszone wytwarzanie kwasu żołądkowego ważna jest suplementacja witaminy B12 oraz badanie raz do roku poziomu cyjankobalaminy i homocysteiny.

 

Studium przypadku

Wegetarianka od 10 lat, ustabilizowana choroba Hashimoto, anemia, spadek masy ciała (40 kg przy 160 cm), depresja, alergia na orzechy, problemy z jelitami, hiperinsulinemia.

Zalecenia żywieniowe:

 

Niezależnie od rodzaju stosowanej diety w przypadku występowania niedoczynności tarczycy i choroby Hashimoto należy uwzględnić stan zdrowia pacjenta, dobór odpowiednich produktów w celu pokrycia zapotrzebowania na omówione składniki pokarmowe, kontrolę wartości energetycznej diety (zbyt niska nie jest pożądana), regularność posiłków oraz umiarkowaną aktywność fizyczną w godzinach porannych.

PRZYPISY

  1. Reinehr T., Obesity and thyroid function, "Mol. Cell. Endocrinol." 316, 2010, 165−171.
  2. Gorka J., Regina M., Gjevre T. i wsp., Metabolic and Clinical Consequences of Hyperthyroidism on Bone Density, "Int J Endocrinol." 2013, 638−727.
  3. Kawicka A., Regulska-Ilow B., Metabolic disorders and nutritional status in autoimmune thyroid diseases, "Postepy Hig Med Dosw" (Online) Jan 2, 69, 2015, 80−90.
  4. Arthur J.R., Beckett J.G., Thyroid function, "British Medical Bulletin" 55(3), 1999, 658−668.
  5. Rasmussen L.B., Ovesen L., Bülow I., Jørgensen T., Knudsen N., Laurberg P., Perrild H., Relations between various measures of iodine intake and thyroid volume, thyroid nodularity, and serum thyroglobulin, "American Journal of Clinical Nutrition" 76(5), 2002, 1069−1076.
  6. Van de Ven A.C., Netea-Maier R.T., Ross H.A., Longitudinal trends in thyroid function in relation to iodine intake: ongoing changes of thyroid function despite adequate current iodine status, "Eur J Endocrinol." 22, 170(1), 2013, 49−54.
  7. Drutel A., Archambeaud F., Caron P., Selenium and the thyroid gland: more good news for clinicians, "Clinical endocrinology" 78(2), 2013, 155−164.
  8. Eskes S.A., Endert E., Fliers E. i wsp., Selenite supplementation in euthyroid subjects with thyroid peroxidase antibodies, "Clinical endocrinology" 2013.
  9. Zimmermann M.B., Köhrle J., The Impact of Iron and Selenium Deficiencies on Iodine and Thyroid metabolism: Biochemistry and Relevance to Public Health, "Thyroid" 12(10), 2002, 867−878.
  10. "Cellular and Molecular Immunology" 2011.
  11. Messina M., Redmond G., Effects of soy protein and soybean isoflavones on thyroid function in healthy adults and hypothyroid patients: a review of the relevant literature, "Thyroid" 16(3), 2006, 249−258.
  12. Zubarik R., Ganguly E., Nathan M. i wsp., Celiac disease detection in hypothyroid patients requiring elevated thyroid supplementation: A prospective cohort study, "Eur J Intern Med." 27, 2015, 825–829.
  13. Tonstad S., Nathan E., Oda K., Vegan diets and hypothyroidism, "Nutrients" 20, 5(11), 2013, 4642− 4652.
  14. Tonstad S., Nathan E., Oda K., Prevalence of hyperthyroidism according to type of vegetarian diet, "Public Health Nutr." 18(8), 2015, 1482−1487.
  15. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, PZWL, Warszawa 2005.

O autorze

Dietetyk kliniczny mgr Hanna Stolińska

CZYTAM ARTYKUŁY

Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Współpracuje z osobami z problemem nadwagi i otyłości, chorób diet zależnych oraz będących na dietach alternatywnych, ze szczególnym uwzględnieniem diet roślinnych. Prowadzi szkolenia żywieniowe dla dzieci i dorosłych, m.in. "Zdrowa kuchnia, zdrowe społeczeństwo" oraz "W Zielonej Krainie". Współpracuje z cateringami zarówno dietetycznymi, jak i tymi, które przygotowują posiłki do szkół i przedszkoli, szerzy wiedzę na temat zdrowego żywienia poprzez liczne wykłady i spotkania z różnymi odbiorcami, również z osobami starszymi, rodzicami dzieci w szkołach i przedszkolach. Autorka artykuły naukowe i popularnonaukowe oraz książek o tematyce dietetycznej.


Czytaj więcej