menu close arrow_back_ios person_add home

Hipercholesterolemia rodzinna. Rola diety i zalecenia żywieniowe

dr hab. n. med. Zdzisław Kochan Dietetyk Natalia Szupryczyńska Marcin Pajkowski Kardiolog Marzena Romanowska-Kocejko Magister pielęgniarstwa Aleksandra Michalska-Grzonkowska dr n. med., MBA Krzysztof Chlebus

Z GABINETU DIETETYKA

03-09-2019

25/2019

Według wiodących rekomendacji ECS/EAS (najnowsze zostały opublikowane 31 sierpnia 2019 r.) dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych czynniki związane z odpowiednim żywieniem są istotną składową niefarmakologicznej części terapii.

Składają się na nie: modyfikacja stylu życia (m.in. unikanie palenia tytoniu), dbanie o utrzymanie odpowiedniej masy ciała, właściwa dieta (ilość i jakość tłuszczów, rodzaj spożywanych węglowodanów) oraz aktywność fizyczna. Zwrócono również uwagę na rolę steroli roślinnych, błonnika pokarmowego, a także suplementów diety, takich jak np. monakolina K19. W podejściu dietetycznym do hipercholesterolemii rodzinnej (FH – Familial Hypercholesterolemia) – choroby o podłożu genetycznym wykorzystuje się wszystkie zalecenia dotyczące żywienia w zaburzeniach lipidowych jako takich, ale są one bardziej restrykcyjne i są czynnikiem wspomagającym farmakoterapię, która w tej chorobie jest konieczna. Nie oznacza to jednak, że odpowiednie żywienie nie ma znaczenia – wręcz przeciwnie, zwiększa ilość korzyści zdrowotnych w terapii tej choroby9.

 

Definicja, diagnoza i leczenie hipercholesterolemii rodzinnej

Hipercholesterolemia rodzinna jest jedną z najczęstszych chorób dziedzicznych, w której w wyniku uszkodzenia jednego z genów biorących udział w metabolizmie lipidów dochodzi do istotnego wzrostu stężenia cholesterolu LDL we krwi. Prowadzi to do przedwczesnego rozwoju miażdżycy i chorób z nią związanych (m.in. zawał serca, udar niedokrwienny mózgu).

Wystarczy wynik lipidogramu, aby zaalarmować o podejrzeniu FH. Gdy stężenie cholesterolu całkowitego wynosi > 310 mg/dl (8 mmol/l) lub stężenie cholesterolu LDL jest > 190 mg/dl (5 mmol/l), wskazana jest dalsza ocena pacjenta. W celu oceny prawdopodobieństwa klinicznego FH stosowane są kryteria Dutch Lipid Clinic Network (skala – patrz artykuł o rozpoznaniu i diagnostyce FH). Aby dokładnie ocenić pacjenta w tej skali, należy zebrać wywiad dotyczący przebytych chorób związanych z miażdżycą i wieku, w którym one wystąpiły oraz wywiad rodzinny dotyczący przedwczesnej choroby miażdżycowej u krewnych I stopnia. Należy także zbadać pacjenta pod kątem objawów typowych dla tej choroby – są to żółtaki ścięgien oraz rąbek rogówkowy  pojawiające się przed 45 rokiem życia (patrz artykuł Rozpoznawanie i leczenie hipercholesterolemii rodzinnej, „Współczesna Dietetyka” nr 25/2019).

Chorzy z FH wymagają intensywnej edukacji dotyczącej zasad zdrowego trybu życia, w tym diety i aktywności fizycznej, jednak te interwencje nie mogą opóźnić włączenia farmakoterapii, która jest podstawą leczenia. Pacjenci z FH powinni stosować odpowiednie dawki statyn, aby osiągać poziomy cholesterolu LDL we krwi < 100 mg/dl lub < 70 mg/dl w zależności od grupy ryzyka sercowo-naczyniowego, do której się klasyfikują (odpowiednio wysokiej lub bardzo wysokiej). Pacjenci ci często wymagają leczenia skojarzonego dwoma lekami (statyna + ezetymib), a obecnie dla części pacjentów dostępne są również nowe leki – inhibitory PCSK 9.

 

 

Według wiodących rekomendacji ECS/EAS (najnowsze zostały opublikowane 31 sierpnia 2019 r.) dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych czynniki związane z odpowiednim żywieniem są istotną składową niefarmakologicznej części terapii.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Zdzisław Kochan

CZYTAM ARTYKUŁY

Biochemik, kierownik Zakładu Biochemii Żywienia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. W swojej pracy naukowej skupia się przede wszystkim na wpływie żywienia na metabolizm energetyczny, przemiany węglowodanów i tłuszczów, a także mikrobiotę jelit człowieka.

Natalia Szupryczyńska

CZYTAM ARTYKUŁY

Dietetyk, absolwentka Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, doktorantka i asystent w Zakładzie Biochemii Żywienia w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Dietetyk w Krajowym Centrum  Hipercholesterolemii Rodzinnej. Wykładowca w WSZ w Gdańsku oraz edukator żywieniowy współpracujący ze Stowarzyszeniami i Fundacjami. Szczególnie interesuje się witaminami, dietoterapią w zaburzeniach lipidowych, chorobach nerek i żywieniem ciężarnych.

Marcin Pajkowski

CZYTAM ARTYKUŁY

Kardiolog, pracuje w Krajowym Centrum Hipercholesterolemii Rodzinnej w Gdańsku, gdzie od kilku lat zajmuje się diagnostyką i leczeniem pacjentów z tym schorzeniem. Ponadto jest zatrudniony w Zakładzie Diagnostyki Chorób Serca Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego na stanowisku asystenta.

Marzena Romanowska-Kocejko

CZYTAM ARTYKUŁY

Pracuje w Krajowym Centrum Hipercholesterolemii Rodzinnej w Gdańsku, gdzie od kilku lat zajmuje się diagnostyką i leczeniem pacjentów z tym schorzeniem.

Aleksandra Michalska-Grzonkowska

CZYTAM ARTYKUŁY

Absolwentka studiów podyplomowych Zarządzanie Podmiotami Leczniczymi Uniwersytetu Gdańskiego. Pracuje w Krajowym Centrum Hipercholesterolemii Rodzinnej w Gdańsku.

Krzysztof Chlebus

CZYTAM ARTYKUŁY

Specjalista chorób wewnętrznych, adiunkt w I Klinice Kardiologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Kierownik Krajowego Centrum Hipercholesterolemii Rodzinnej w Gdańsku. Autor publikacji z zakresu hipercholesterolemii rodzinnej.