Zawsze mówię swoim pacjentom: „Z nawykami jest jak z górą lodową, nad taflę wody wystaje tylko jej wierzchołek – reszta jest ukryta dla oka. Jeśli o tym wiesz i postanowisz sprawdzić, jak naprawdę wygląda góra, zaglądając głębiej, odkryjesz, że to co ukryte, nadaje sens temu, co widać. Dlatego kiedy dokonujesz świadomej zmiany, mierzysz się z tym, co ukryte, próbując wydobyć to na wierzch. Tylko wówczas będziesz mieć szansę to zmienić. ”
Dlaczego zatem tak wiele osób woli dostosować się do nieprzynoszących trwałych rezultatów diet odchudzających, niż rozpocząć proces poznania siebie i prawdziwej zmiany?
Być może dlatego, że jak powiedział niegdyś Nietzsche, ludzie czasami wolą nie słyszeć prawdy, ponieważ nie chcą, aby ich iluzje zostały zniszczone.
Droga do prawdy o sobie jest długa, ale idąc nią, pacjent może być pewny, że każdy przebyty kilometr przyniesie mu wymierne korzyści.
Samoobserwacja, która poszerzy obszar samoświadomości, jest pierwszym krokiem do sukcesu. Wiedza o sobie samym jest bowiem kodem, który posłuży do rozszyfrowania dotychczasowych problemów. Problem np. z masą ciała zaistniał, bo coś szwankowało. Warto więc dowiedzieć się, co to jest, by móc to naprawić. Dlatego warto wstrzymać działania naprawcze, dopóki przyczyny nie zostaną dobrze rozpoznane .
Jak rozpocząć ćwiczenie samoświadomości? Tak jak w każdej zmianie, kroki trzeba stawiać na miarę możliwości pacjenta, szczególnie jeśli nie jest on zaprawiony w zagłębianie się we własne wnętrze. Trzeba zacząć od obserwacji zachowania, skończyć na analizie myśli i uczuć.
Na początku warto zwrócić świadomą uwagę na codzienne nawyki. Najbardziej powszechnym sposobem poszerzania obszaru świadomości w gabinecie dietetyka jest stosowanie przez jego pacjenta dzienniczka żywieniowego.
Dzienniczek ma na celu przyjrzenie się codziennym zachowaniom żywieniowym. Ma dać także perspektywę, z której łatwiej dojrzeć ukryte dla codzienności prawidłowości. Dlatego powinny znaleźć się w nim nie tylko informacje o tym, kiedy, co i ile je osoba prowadząca dziennik, ale także jakie myśli i emocje towarzyszą jej w ciągu dnia, jak bardzo jest głodna, kiedy siada do posiłku, jaki jest poziom jej stresu np. na koniec dnia itd.
Analiza dzienniczka daje pacjentowi możliwość uogólnionej refleksji nad swoimi codziennymi wyborami, możliwość wypowiedzenia na głos tego, co mu się podoba, a co warto by zmienić w swoim żywieniowym postępowaniu.
Dzienniczek powinien być więc punktem wyjścia do każdej zmiany. W dzienniczku powstaje obraz tego, jak jest. Drugi obraz powstanie na podstawie wyobrażenia tego, jak warto, żeby było.
Jeśli pacjent wie, gdzie jest i wie, gdzie chce być, wówczas łatwiej znajdzie odpowiedź na pytanie, jak tam może dojść.
Bardziej zrozumiałe będą także dla niego zalecenia i sugestie specjalisty.
W moim odczuciu dzienniczek żywieniowy powinien być przede wszystkim narzędziem dla osoby rozpoczynającej zmianę. Dietetykowi ma natomiast pomóc w zrozumieniu pacjenta.
Dzienniczek w końcu jest prostą i bezpieczną (bo nie trzeba się zagłębiać w siebie) formą poszerzania świadomości. Jest także dobrym ćwiczeniem przed trudniejszymi zadaniami.
Zawsze namawiam dietetyków, aby w swojej praktyce sięgali po narzędzia z obszaru psychologii, przełamując swój strach przed reakcją pacjenta, bowiem każde działanie na rzecz zwiększenia znajomości samego siebie przyniesie pacjentowi wiele korzyści i wpłynie pozytywnie na wynik terapii.
Dlatego zachęcam do podejmowania także bardziej skomplikowanych tematów i eksplorowania myśli i emocji.
W załączniku do pobrania kilka propozycji krótkich ćwiczeń poszerzających obszar samoświadomości, które mogą być wprowadzeniem do nauki analizowania swoich zachowań.