menu close arrow_back_ios person_add home

Żywienie w sportach zimowych

Dietetyk sportowy Natalia Główka

DIETETYKA SPORTOWA

06-11-2017

14/2017

Ze względu na dużą różnorodność, charakterystykę wysiłku oraz różnice fizjologiczne różne są wymagania energetyczne i na składniki pokarmowe dla poszczególnych sportów zimowych.

Sporty zimowe rozgrywane są w trudnych warunkach środowiska: na lodzie lub śniegu, przy ujemnych temperaturach powietrza, często na średnich lub dużych wysokościach nad poziomem morza. W 2018 roku na Igrzyskach Olimpijskich w Pjongczangu będzie można obejrzeć rywalizację sportowców w 98 konkurencjach, w 15 dyscyplinach sportowych.

Wspólnym elementem dla zawodników wszystkich dyscyplin jest raczej szczupła, umięśniona budowa ciała oraz występujące okresy treningowe o wysokiej intensywności, co wymaga większej podaży energii, składników pokarmowych oraz odpowiedniego dopasowania strategii żywienia i nawadniania przed, w trakcie i po wysiłku fizycznym. Ze wszystkich sportowców dyscyplin zimowych największe wydatkowanie energetyczne mają biegacze narciarscy. Największe wyzwanie żywieniowe dotyczy dożywiania w trakcie biegów narciarskich, redukcji masy ciała u skoczków narciarskich oraz tych sportowców, którzy biorą udział w zawodach składających się z rund i wyścigów kwalifikacyjnych. Żywienie w sportach zimowych stanowi nie lada wyzwanie dla dietetyka, dlatego tak bardzo ważne jest dokładne poznanie danej dyscypliny sportu, z którą przychodzi nam pracować1, 2.

Sporty zimowe rozgrywane są w trakcie sezonu zimowego na śniegu lub lodzie. Pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie odbyły się w 1924 r. w Chamonix i wzięło w nich udział 258 uczestników o 16 różnych narodowościach. W dzisiejszych czasach liczbę zawodników na igrzyskach letnich i zimowych moglibyśmy porównać jak 4 do 1. Igrzyska w Vancouver w 2010 r. były największymi igrzyskami pod względem liczby uczestników i dyscyplin1, 2.

Sportowcy zimowi często borykają się z trudnymi warunkami zawodów czy treningów, przede wszystkim z wysokością oraz zimnem. Zawodnicy mogą wykorzystywać odpowiednie strategie służące aklimatyzacji do wyższych wzniesień czy poprawiające wydolność na poziomie morza. Sporty zimowe na zewnątrz przeprowadzane są w temperaturze od -25 do +5°C, a te w pomieszczeniach, na lodzie – od 5 do 10°C. Możliwość uprawiania wielu dyscyplin sportu zależy od stałej dostępności śniegu ulokowanego na wyższych wysokościach (lodowiec). Dodatkowo na półkuli południowej zima jest w innym terminie niż na półkuli północnej, więc możliwość trenowania lub rozgrywania zawodów możliwa jest prawie przez cały rok. Zawody na lodowcach odbywają się na wysokości od 2000 do 5000 m n.p.m. Zimą zawody odbywają się na wysokości od 500 do 2000 m n.p.m.3.

Dla wielu dyscyplin zimowych najbardziej wymagającym okresem treningowym jest czas, w którym zawodnicy wykonują treningi o wysokiej intensywności w zimnie, na wysokości, na śniegu lub na lodzie późnym latem lub wczesną jesienią. Trening w tych warunkach skutkuje zwiększeniem stresu i zmian metabolicznych, które stanowią wyzwanie dla strategii żywieniowych1.

 

Wysokość

Na wysokości wydatkowanie energetyczne wzrasta – na 4300 m n.p.m. podstawowa przemiana materii wzrasta o 10–17% w porównaniu do poziomu morza. Obserwuje się również spadek masy ciała, średnio o 1,4 kg/tydzień, oraz zmniejszenie apetytu. Spadek masy ciała wynikający ze wzrostu deficytu energii zwiększa wykorzystanie białka jako źródła energii, prowadząc do negatywnego bilansu azotowego oraz utraty masy mięśniowej. Z punktu widzenia dietetyki bardzo ważne będzie dopasowanie spożycia kalorii do zmian w zapotrzebowaniu.

Ze względu na dużą różnorodność, charakterystykę wysiłku oraz różnice fizjologiczne różne są wymagania energetyczne i na składniki pokarmowe dla poszczególnych sportów zimowych.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Natalia Główka

CZYTAM ARTYKUŁY

Dietetyk sportowy i kliniczny, doktorantka w Zakładzie Dietetyki w Instytucie Żywienia Człowieka i Dietetyki Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalistka Fundacji Otylii Jędrzejczak i Swim For a Dream oraz członek organizacji The International Society of Exercise Immunology (ISEI). Zawodowo od wielu lat współpracuje ze sportowcami uprawiającymi różne dyscypliny wytrzymałościowe, natomiast naukowo zajmuje się immunożywieniem w sporcie oraz wpływem suplementacji ergogenicznej i strategii żywieniowych na specyficzne zdolności wysiłkowe.