menu close arrow_back_ios person_add home

Zastosowanie diety bezglutenowej w leczeniu zaburzeń ze spektrum autyzmu – czy są podstawy naukowe do takiej terapii

Dietetyk Magdalena Siuba-Strzelińska

DIETETYKA DZIECIĘCA

02-07-2019

24/2019

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ang. Autism Spectrum Disorders, ASD) – to grupa zaburzeń neurorozwojowych charakteryzująca się upośledzeniem funkcji werbalnego i niewerbalnego komunikowania się, występowaniem powtarzalnych i stereotypowych zachowań, upośledzeniem w zakresie współżycia społecznego.

Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-5 w skład spektrum autyzmu wchodzą takie zaburzenia, jak: autyzm dziecięcy, zespół Aspergera, autyzm atypowy czy inne całościowe zaburzenia rozwoju. Zaburzenia ze spektrum autyzmu należą obecnie do najczęstszych problemów rozwojowych1.

 

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia 1 na 160 dzieci jest dotknięte autyzmem, natomiast zgodnie z szacunkami amerykańskich sieci CDC (Centers for Disease Control and Prevention) w Stanach Zjednoczonych u 1 na 59 dzieci rozpoznaje się zaburzenia ze spektrum autyzmu (dla porównania w 2004 r. ASD rozpoznawane było u 1 na 125 urodzeń). W Polsce brak jest dokładnych danych statystycznych dotyczących liczby osób z ASD. Według szacunków problem ten może dotyczyć ok. 20 tys. dzieci oraz 10 tys. osób dorosłych; 4-krotnie częściej problem dotyczy płci męskiej2–4.
 
Zaburzenia ze spektrum autyzmu są trudne do leczenia z uwagi na wiele niespecyficznych objawów i schorzeń współwystępujących, co związane jest z nie do końca wyjaśnioną etiologią tych zaburzeń. Ocenia się, że 9–84% dzieci z ASD wykazuje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, wobec 9–37% dzieci z grupy porównawczej. Obserwuje się u nich również częstsze występowanie alergii i chorób autoimmunizacyjnych, w tym celiakii5.
W ogólnopolskim reprezentatywnym badaniu pn. „Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce”, w którym udział wzięło 129 osób z ASD i 360 rodziców, stwierdzono, że ponad 41% osób badanych cierpiało na choroby przewlekłe lub zaburzenia rozwoju inne niż zaburzenia ze spektrum autyzmu. Wśród chorób współtowarzyszących 10% zadeklarowało astmę, 9% – epilepsję, 9% – niedoczynność tarczycy, 5% – alergie (w tym przypadku wg autorów badania dane mogą być zaniżone, gdyż nie wszyscy badani mogli potraktować alergię jako chorobę przewlekłą). Do rzadziej występujących schorzeń należała cukrzyca (3%), choroby układu pokarmowego (3%) i skóry (2%). Natomiast prawie 8% wskazało na inne niż wymienione powyżej dolegliwości6.
 
Rodzice dzieci autystycznych muszą mierzyć się codziennie z wieloma problemami i często sami, na własną rękę poszukują różnych terapii alternatywnych czy specjalistycznych diet, które mogłyby pomóc ich dzieciom. Terapie żywieniowe, które do tej pory były rozważane u dzieci z ASD, to głównie eliminacja alergenów pokarmowych, stosowanie probiotyków, eliminacja kazeiny i glutenu, a także stosowanie suplementacji diety witaminami A, C, B6, B12, magnezem, kwasem foliowym czy kwasami tłuszczowymi omega-3. Niestety, często proponowane modyfikacje dietetyczne nie mają jednak skuteczności potwierdzonej w badaniach naukowych7.
Jedną z bardziej popularnych terapii żywieniowych stosowanych u osób z ASD jest dieta bezglutenowa (ang. Gluten Free Diet, GFD), która często stosowana jest przy równoczesnym wykluczeniu z jadłospisu produktów zawierających kazeinę (ang. Gluten Free Kazein Free, GFCF). W badaniu ankietowym przeprowadzonym w Internecie wśród 500 rodziców dzieci z autyzmem ponad 32% rodziców zadeklarowało stosowanie diety GFCF u dzieci z postaciami ciężkimi i ponad 29% u dzieci z postaciami łagodnymi ASD8. W badaniu Lange i wsp. przeprowadzonym w Wielkiej Brytanii ponad 80% rodziców dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu zadeklarowało stosowanie modyfikacji dietetycznych u swojego dziecka, z czego dieta bezglutenowa i bezkazeinowa realizowana była u 29% badanych9. W amerykańskim wieloośrodkowym badaniu kliniczno-kontrolnym dzieci z ASD Study to Explore Early Development (SEED) przeprowadzonym wśród rodziców prawie 700 dzieci w wieku 30–68 miesięcy 11,1% rodziców zdeklarowało obecne stosowanie diety bezglutenowej (w grupie kontrolnej 0,9%), a 20,4% zadeklarowało stosowanie tej diety w przeszłości. Warto podkreślić, iż 50% rodziców, którzy obecnie deklarowali stosowanie diety bezglutenowej u swojego dziecka, wdrożyło taką terapię żywieniowa jako wynik zalecenia lekarza10.

 

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ang. Autism Spectrum Disorders, ASD) – to grupa zaburzeń neurorozwojowych charakteryzująca się upośledzeniem funkcji werbalnego i niewerbalnego komunikowania się, występowaniem powtarzalnych i stereotypowych zachowań, upośledzeniem w zakresie współżycia społecznego.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Magdalena Siuba-Strzelińska

CZYTAM ARTYKUŁY

Absolwentka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW. Dietetyk, realizator projektu Centrum Edukacji Żywieniowej oraz wielu innych projektów i programów dotyczących zwalczania nadwagi i otyłości w Polsce (m.in. POL-HEALTH, Zachowaj równowagę).