menu close arrow_back_ios person_add home

Zespół metaboliczny

Dietetyk kliniczny Ewa Grabani

DIETA W CUKRZYCY

01-07-2017

12/2017

Zespół metaboliczny istnieje w medycynie już ponad 80 lat. Początki sięgają 1923 roku, kiedy to Kylin po raz pierwszy opisał zależność między współistnieniem hiperglikemii i nadciśnienia tętniczego. Dwadzieścia lat później Vagure opisywał współistnienie zależności między otyłością brzuszną, cukrzycą oraz innymi schorzeniami. W 1988 r. Reaven opisał grupę współistniejących czynników metabolicznych takich jak: oporność na insulinę, hiperinsulinizm, zaburzenia lipidowe, nietolerancja glukozy oraz nadciśnienie tętnicze, które przyczyniają się do rozwoju ChNS (Choroby niedokrwiennej serca). Zespół, który opisywał Reaven wielokrotnie zmieniał swoją nazwę. Począwszy od zespołu X, kwadratu śmierci do obecnej nazwy zespołu metabolicznego, a także zespołu polimetabolicznego czy też zespołu insulinooporności3.

Definicja zespołu metabolicznego dotyczy współistnienia zależnych od siebie czynników ryzyka o podłożu metabolicznym, które sprzyjają rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych, mające podłoże miażdżycowe oraz cukrzycy tupu 28

Do zespołu metabolicznego możemy zaliczyć:

Zespół ten ponadto charakteryzuje się współistnieniem nadciśnienia tętniczego, stłuszczenia wątroby oraz nadkrzepliwości. Warto zaznaczyć, że wszystkie wyżej wymienione składowe wzajemnie na siebie oddziałują. Otyłość oraz brak aktywności fizycznej predysponuje do powstania insulinooporności. Oporność na insulinę wpływa na zwiększenie stężenia lipoprotein o niskiej gęstości –„złego cholesterolu” frakcji LDL, a także stężenia trójglicerydów w surowicy oraz na zmniejszenie stężenie lipoprotein o wysokiej gęstości – frakcji HDL. To wszystko przyczynia się do rozwoju zmian miażdżycogennych, w postaci odkładania się blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic, co z kolei z biegiem lat może sprzyjać rozwojowi choroby niedokrwiennej serca, zakrzepów oraz udaru mózgu. Przewlekle występujący podwyższony poziom glukozy wynikający z insulinooporności uszkadza nerki oraz naczynia krwionośne, co z kolei sprzyja rozwojowi cukrzycy oraz nadciśnienia tętniczego1-3.

 

Kryteria rozpoznania

Na przestrzeni lat kryteria rozpoznawania zespołu metabolicznego ulegały zmianie. Najnowsze kryterium rozpoznania zostało przedstawione w 2009 roku przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (IDF, International Diabetes Federation)4.

Dotychczasowe kryteria rozpoznawcze to:

  1. Kryterium z 1998 r. WHO (World Health Organization):Insulinooporoność i/lub cukrzyca typu 2 lub upośledzenie metabolizmu glukozy oraz 2 z następujących składowych:
  1. Kryterium z 2001 r. NCEPT: ATPIII (National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III): Dowolne 3 z następujących składowych:
  1. Kryterium z 2005 r. IDF (International Diabetes Federation): Obwód talii u Europejczyków dla mężczyzn ≥ 94 cm, dla kobiet ≥ 80 cm oraz 2 z następujących składowych:
  1. Kryterium z 2009 r. Consensus Definition IDF and AHA/NHLBI4 (American Heart Association/National Heart Lung, and Blood Institute): Dowolne 3 z następujących składowych:

U pacjentów posiadających cechy zespołu metabolicznego często obserwujemy dodatkowo kamicę nerek oraz kamicę pęcherzyka żółciowego. Czynniki ryzyka, jakie temu sprzyjają to: alkohol, brak aktywności ruchowej (siedzący tryb życia), nadwaga i otyłość, dodatni rodzinny wywiad w kierunku występowania zespołu metabolicznego4.

Aby dobrze zrozumieć charakter zespołu metabolicznego, przyjrzyjmy się poszczególnym elementom występującym w zespole metabolicznym.

 

Zespół metaboliczny istnieje w medycynie już ponad 80 lat. Początki sięgają 1923 roku, kiedy to Kylin po raz pierwszy opisał zależność między współistnieniem hiperglikemii i nadciśnienia tętniczego. Dwadzieścia lat później Vagure opisywał współistnienie zależności między otyłością brzuszną, cukrzycą oraz innymi schorzeniami. W 1988 r. Reaven opisał grupę współistniejących czynników metabolicznych takich jak: oporność na insulinę, hiperinsulinizm, zaburzenia lipidowe, nietolerancja glukozy oraz nadciśnienie tętnicze, które przyczyniają się do rozwoju ChNS (Choroby niedokrwiennej serca). Zespół, który opisywał Reaven wielokrotnie zmieniał swoją nazwę. Począwszy od zespołu X, kwadratu śmierci do obecnej nazwy zespołu metabolicznego, a także zespołu polimetabolicznego czy też zespołu insulinooporności3.

Chcesz przeczytać więcej?

Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.


O autorze

Ewa Grabani

CZYTAM ARTYKUŁY

Dietetyk kliniczny, psychodietetyk. Pracuje w Centralnym Szpitalu Klinicznym w Warszawie, Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii. Współpracownik Instytutu Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej „Sanvita”